SzczĂŞĹ“cie Teraz Zaraz
ÂŻycie Duchowe dla CzÂłowieka w ZwykÂłym Ĺ’wiecie
Wanda Dynowska. 1959.

(brak pierwszych kilku akapitów)

(...) OfiarÂą SÂłowa Przedwiecznego (Logosu) jest dobrowolne ograniczenie Siebie – zakreĹ“lenie Sobie Samemu granicy, krĂŞgu, w którego obrĂŞbie ma siĂŞ pojawiæ Jego twórczoϾ. Symbolicznie moÂżna by powiedzieæ, iÂż w bezgranicznym, praodwiecznym, nieskoñczonym morzu Ĺ’wiatÂłoĹ“ci, której Ĺ“rodek jest wszĂŞdzie a obwód nigdzie, powstaje wyraŸnie wygraniczony zarys krĂŞgu Âżywego Ĺ“wiatÂła i to jest Logos. PowierzchniÂą tej kulosfery jest odtÂąd Jego wola ograniczenia Siebie, aby pocz¹æ Swe przejawienie i wszechĹ“wiat powoÂłaæ do bytu. A ta Jego samoograniczajÂąca siĂŞ moc (Maja, boska wyobraŸnia) to ów pierwiastek, który stanie siĂŞ podÂłoÂżem wszystkich ksztaÂłtów i form zjawiskowego Ĺ’wiata. ÂŻycie Logosu to duch rodzÂącego siĂŞ kosmosu; a Jego Maja (wola samoograniczenia, wyobraŸnia stwórcza, Ĺ’akti) to „Pra-materia”, a te dwa bieguny sÂą nierozdzielne przez caÂły czas trwania zjawy kosmicznej.

ÂŻywa, zawsze symbolem operujÂąca wyobraŸnia hinduska nazwaÂła ten proces „rozdzielania siĂŞ” Jedynego Nieograniczonego na dwa bieguny o odwrotnym namagnetyzowaniu (dwój-biegunowoϾ) SziwÂą wyÂłaniajÂącym z Siebie swojÂą Ĺ’akti, tj. energiĂŞ stwórczÂą, która nieod³¹czna stanowiÂąc z Nim jedniĂŞ – dziaÂła i tworzy w wieczystym ruchu, a On pozostaje WolÂą nieruchomÂą trwajÂącÂą w niezmÂąconym spokoju, w medytacji, ponad przejawieniem konkretnym, choæ je oÂżywia i podtrzymuje.

PomiĂŞdzy SziwÂą a Jego „OblubienicÂą” (Ĺ’akti) tka siĂŞ tkañ wszechtwórczoĹ“ci. Jest to zwane „grÂą” boskÂą „zabawÂą” (LilÂą) w wieczystym ruchu i rytmie, w nieobjĂŞtym PiĂŞknie. WiĂŞc wedÂług hinduizmu Ĺ“wiat jest stworzon w peÂłni „Anandy” – boskiej szczĂŞĹ“liwoĹ“ci. Ananda jest jego sercem i sednem. Gdy czÂłowiek jÂą odkrywa i pogr¹¿a siĂŞ w jej prÂąd, poznaje, Âże u podstaw wszechĹ“wiata i wszelkiego Âżycia jest bezgraniczna RadoϾ. OdsÂłania mu siĂŞ wówczas cel naszego istnienia, cel ofiary Logosu.

To raczej ci, gwoli których podejmuje On tĂŞ ofiarĂŞ (owijania siĂŞ w coraz to gĂŞstsze zasÂłony) jeszcze nie zaistnieli, jeszcze Logos nie „uzewnĂŞtrzniÂł” ich bytu. Sama tylko „potencjalnoϾ” ich istnienia tai siĂŞ w „MyĹ“li” Jego, w niej sÂą poczĂŞte, jej zawdziĂŞczajÂą swój przejawiony i „skonkretyzowany” Âżywot. Ale niezmiernie ciekawym jest pojĂŞcie, Âże Duchy-Monady w Jego Âłonie dzieliÂły z Nim wolĂŞ przejawienia, a wiĂŞc zstÂąpiÂły w „siedmiosferyczny” Ĺ“wiat zgodnie z „wÂłasnÂą wolÂą”. DzielÂąc Âżycie Rodzica, gdy byÂły w Jego Âłonie, byÂły „jako On”. WychylajÂąc siĂŞ zeñ w najwyÂższej ojczyŸnianej swej sferze byÂły „wszechmocne i wszechwiedzÂące” (bo Duch nie ewoluuje), ale bezsilne sÂą i nie znajÂące niÂższych sfer powstajÂącego wszechĹ“wiata. A Âże zapragnĂŞÂły w nim dziaÂłaæ i na wzór Rodzica tworzyæ, przeto rozpoczĂŞÂły dÂługÂą, nieskoñczenie dÂługÂą wĂŞdrówkĂŞ poznawczÂą, rzutujÂąc w przejawiony Ĺ“wiat znacznÂą czêœæ siebie, budujÂąc w kaÂżdej z jego sfer odpowiadajÂące jej poznawcze aparaty – narzĂŞdzia lub „ciaÂła” – aby wejĹ“c w kontakt z jej specyficznymi wibracjami. A powoli poznawszy je, zdobyæ nad ich materiÂą wÂładzĂŞ i umiejĂŞtnoϾ rzÂądzenia niÂą. Innymi sÂłowy: Duch nasz zstÂąpiÂł na ziemiĂŞ dobrowolnie, aby staæ siĂŞ twórcÂą. A mogÂło siĂŞ to staæ tylko dziĂŞki ofierze Logosu.

NiepojĂŞty i Niepoznawalny nie mógÂł pocz¹æ w Swym niepodzielnym byæie wieloĹ“ci i róÂżnorodnoĹ“ci. Trzeba byÂło „postanowienia” Woli, tej boÂżej chĂŞci przyjĂŞcia na siebie (z wÂłasnowolnej ofiary) ksztaÂłtów, zamkniĂŞcia Swego Âżycia w okreĹ“lone formy, aby wyÂłoniæ z Siebie miriady istnieñ jakby iskier Jego ognia, posiadajÂących w potencjalnoĹ“ci wszystkie cechy ogniowego Rodzica, aby siĂŞ mogÂły z czasem rozwin¹æ w peÂłni „na obraz i podobieñstwo” Ojca. Aby nauczyÂły siĂŞ dziaÂłaæ we wszystkich sferach stworzonego wszechĹ“wiata i wziĂŞÂły udziaÂł w Jego szczĂŞĹ“liwoĹ“ci, mocy i twórczoĹ“ci. Owa pierwotna boska ofiara jest zwana w Bhagawad Gicie „Czynem – Karmanem”, a owo wyjĹ“cie z niepojĂŞtej szczĂŞĹ“liwoĹ“ci, ze spokoju równowagi samoistnoĹ“ci, z absolutu w dziaÂłanie uznawano w Indiach zawsze za ofiarĂŞ, trwajÂącÂą niezliczonÂą iloϾ wieków, póki trwa przejawienie wszechĹ“wiatów. Bowiem kaÂżda ich czÂąstka, kaÂżde najdrobniejsze ŸdziebeÂłko, jak i najwiĂŞksze sÂłoñca i planety tylko Jego energia utrzymuje przy Âżyciu. W miriadach tworów, które powoÂłaÂł do bytu Sam trwa znoszÂąc wszystkie ich ograniczenia, uciski, uwarunkowania (nieod³¹czne od zamkniĂŞcia w ciasny ksztaÂłt) z kaÂżdego z nich mógÂłby w kaÂżdej chwili wychyliæ siĂŞ  rozbijajÂąc formĂŞ i nieskoñczonÂą potĂŞgÂą i chwa³¹ wypeÂłniæ przestwory. Ale tylko przez najwyÂższÂą cierpliwoϾ i powolny, miarowy wzrost (rozszerzanie siĂŞ Ĺ“wiadomoĹ“ci a rozwój formy) moÂże kaÂżda istnoϾ rosn¹æ w górĂŞ aÂż stanie siĂŞ samowystarczalnym oĹ“rodkiem, Jemu podobnej potĂŞgi i samoistnego Âżycia. Po to wÂłaĹ“nie zamyka siĂŞ Sam w ksztaÂłty oraz znosi ich uÂłomnoĹ“ci i ciastnoty aÂż dosiĂŞgnÂą doskonaÂłoĹ“ci i z Nim Ĺ“wiadomie siĂŞ zjednoczÂą, nie zapominajÂąc wszakÂże wÂłasnej drogi ku temu zjednoczeniu i uroĹ“niĂŞciu.

WiĂŞc ów „wylew” fali Âżycia, rozpryĹ“niĂŞcie siĂŞ Jego (nie zmieniajÂąc w niczym Swej peÂłni ani jej nie umniejszajÂąc) na miliardy tworów, istnoĹ“ci i ksztaÂłtów, jest czĂŞĹ“ciÂą Jego przedwiecznej ofiary i posiada w sobie bÂłogoϾ niepojĂŞtÂą, szczĂŞĹ“cie najwyÂższe i niewymierne, jak niewymiernÂą jest MiÂłoϾ Ojca, który rzuca w widzialnoϾ swe dzieci, aby kaÂżde rozwinĂŞÂło odrĂŞbne Âżycie, swÂą „indywidualnÂą jedynoϾ”, która nie zaginie nigdy a wplecie siĂŞ nowym tonem czy póÂłtonem w orkiestrĂŞ dŸwiĂŞków wszechĹ“wiata wzbogacajÂąc brzmienie nieskoñczonej pieĹ“ni ÂŻycia: Bytu-Ĺ’wiadomoĹ“ci-SzczĂŞĹ“cia (Sat-Czit-Ananda). Owa radosna twórczoϾ, dobrowolne ograniczenie, by czÂąstki Âżywe zbudziÂły samoĹ“wiadomoϾ i wspóÂłuczestniczyÂły w twórczoĹ“ci Logosu, jest gÂłównÂą treĹ“ciÂą Jego ofiary, choæ mogÂą w niej istnieæ dodatkowe tony; to boska beztroska RadoϾ, która jest zyciem ducha. Atrybutem kaÂżdego ducha zawsze jest dawanie, promieniowanie, bo jest on w kaÂżdej istnoĹ“ci Âżyciem w ruchu, w tworzeniu, w mimowolnym samorzutnym dzieleniu siĂŞ samym swym bytem jak oddechem. WiĂŞc ofiara jest nieod³¹cznÂą wÂłaĹ“ciwoĹ“ciÂą ducha i zawsze radoĹ“ciÂą.

Ale gdy spojrzymy na materiĂŞ, tu przyrodzona cecha jest wrĂŞcz odwrotna – zdobywanie, zagarnianie lub otrzymywanie dawanego jest prawem. Przyjmowane bodŸce (impulsy Âżycia) ksztaÂłtujÂą i organizujÂą materiĂŞ w odrĂŞbne formy. Formy te istniejÂą póty, póki impuls trwa, gdy ten siĂŞ cofa, rozpadajÂą siĂŞ na skÂładowe czÂąstki. Wszystkie dziaÂłania materii polegajÂą na braniu. Tylko przyjmujÂąc moÂże utrzymaæ siĂŞ i trwaæ jako odrĂŞbny ksztaÂłt. ToteÂż z samej swej natury wszystko chwyta, zagarnia, przyswaja, trzyma jako wÂłasne. Samo jej istnienie zaleÂży od tej umiejĂŞtnoĹ“ci chwytania i wchÂłaniania. Aby jakakolwiek forma mogÂła byæ wzglĂŞdnie trwaÂła, musi trzymaæ siĂŞ przyswajaæ. ToteÂż jej normalnym instynktem bĂŞdzie zdobywaæ, broniæ swego zajadle, ÂżaÂłowaæ najdrobniejszej kruszyny tego „swego”, którÂą ktoĹ“ chce jej  wydrzeæ i zabraæ. Jej radoϾ to zdobyæ i zatrzymaæ, „uczyniæ swoim”, a oddaæ to jakby umrzeæ w jakiejĹ“ swej czÂąstce.

Spojrzawszy z tego punktu Âłatwo zrozumieæ, skÂąd powstaÂło to utoÂżsamianie ofiary z cierpieniem. Duch – Âżycie boskie w nas – radoϾ i rozkosz zachwytu znajduje w twórczym dawaniu, we wprowadzaniu innych w uczestnictwo swego wÂłasnego Âżycia. A jeĹ“li jest zamkniĂŞty w ksztaÂłt, nie dba czy ten jego twórczy czyn nie przyniesie powÂłoce krzywdy a nawet Ĺ“mierci, wiedzÂąc, iÂż jest ona tylko znikomym, krótkotrwaÂłym narzĂŞdziem, Ĺ“rodkiem do wyraÂżania jego odrĂŞbnego istnienia. A ta powÂłoka w nas, ta przemijajÂąca osobowoϾ, która jest tylko narzĂŞdziem ducha, „ÂżywÂą” jego odzie¿¹, czujÂąc, iÂż siÂły Âżywotne odpÂływajÂą, rzuca siĂŞ w udrĂŞce i przeraÂżeniu, protestuje, czepia siĂŞ, woÂła rozpaczliwie i za wszelkÂą cenĂŞ chce „swoje” zatrzymaæ, nie puĹ“ciæ. WiĂŞc stawia opór temu prÂądowi ducha pÂłynÂącemu ku zewnÂątrz, ku innym. Duch zna swÂą nieĹ“miertelnoϾ, wie, Âże nic mu nie moÂże ubyæ, bo wszystko w sobie samym zawiera. ZaĹ“ osobowoϾ jakby czujÂąc swÂą czasowoϾ, broni swego stanu posiadania instynktem samozachowawczym. Ofiara radosna dla ducha umniejsza jej ÂżywotnoϾ, pociÂąga za sobÂą jakby odpÂływ krwi z jej arterii. Nie dziwi wiĂŞc, Âże siĂŞ broni. Jest ona dziedzictwem niezliczonych pokoleñ zarówno naszych zwierzĂŞcych praszczurów, jak setek pokoleñ przodków ludzkich, w których duch jeszcze spaÂł.

Ta bolesna strona ofiary by³a jedyn¹ znan¹ i dostêpn¹ pojêciom ni¿szego œwiata, nie dziw wiêc, ¿e osobowoœæ tych ludzi czu³a siê zawsze jak zwierzê wleczone na postronku do jakiejœ kaŸni i w przera¿eniu rzuca³a okrzyki grozy, skargi i protestu. £atwo nam teraz zrozumieæ, dlaczego ludzie oœlepieni materi¹, ¿yj¹cy tylko osobowoœci¹ uto¿samiaj¹ zawsze ofiarê z rozpacz¹ ni¿szej, a nie swobodn¹ radoœci¹ wy¿szej natury.

CzyÂż moÂżemy siĂŞ dziwiæ, Âże ludzie Ĺ“wiadomi istnienia wyÂższej i niÂższej natury, a utoÂżsamiajÂąc siĂŞ w swym zwykÂłym Âżyciu wci¹¿ z tÂą ostatniÂą, odczuwajÂąc w sobie opór i sprzeciw osobowoĹ“ci, uwaÂżali to jako reakcje wÂłasnÂą i znaczyli wszelkÂą ofiarĂŞ piĂŞtnem cierpienia. A gdy wiedzieli, iÂż ta jest nieodzownÂą, przyjmowali jÂą jako „zrzÂądzenie Boskie” w rezygnacji i poddaniu siĂŞ „woli wyÂższej”, ale bynajmniej nie w duchu samodzielnie podjĂŞtego i radoĹ“nie speÂłnionego poĹ“wiĂŞtnego czynu? Istnotnie nie wczeĹ“niej kaÂżdy akt ofiary stanie siĂŞ swobodny i radosny a nawet naturalny i po¿¹dany aÂż czÂłowiek odczuje, Âże jest duchem a nie osobowoĹ“ciÂą, Âżyciem a nie formÂą i materiÂą. Istota doskonale zharmonizowana nie odczuwa wogóle cierpienia, gdyÂż nie ma w niej Âżadnych taræ ani rozterek. OsobowoϾ jest w niej caÂłkowiecie poddanym, ulegÂłym i giĂŞtkim narzĂŞdziem Ducha, przyjmujÂąc czy oddajÂąc bez oporu a z gotowoĹ“ciÂą. Wraz z zanikiem oporu i tarcia zanika i cierpienie. Bowiem cierpienie wynika z konfliktu i ze zderzeñ odwrotnych ruchów i kierunków. A tam, gdzie caÂłoϾ natury czÂłowieka, tak niÂższa jak i wyÂższa natura dziaÂłajÂą jednolicie i harmonijnie, cierpienie nie moÂże mieæ miejsca.

PoniewaÂż Ofiara jest Prawem rozwoju na wszystkich szczeblach wielkiej drabiny ewolucyjnej, widzimy, iÂż kaÂżdy krok wznoszenia siĂŞ  przez niÂą siĂŞ dokonywa. ÂŻycie rozwija siĂŞ, rozrasta, przechodzi w wyÂższe formy, a te które mu sÂłuÂżyÂły, rozpadajÂą siĂŞ. Kto patrzy na PrzyrodĂŞ widzÂąc tylko zewnĂŞtrzne zjawiska (umieranie Âżywych stworzeñ, rozpadanie siĂŞ ciaÂł, zaÂżartÂą walkĂŞ o byt, itd.) moÂże jÂą uwaÂżaæ za jedno wielkie pole nieubÂłaganej i morderczej bitwy. Ale ten kto spojrzy g³êbiej, dostrzeÂże nieĹ“miertelne Âżycie, duszĂŞ wymykajÂącÂą siĂŞ z ciasnych form, by uÂżyæ wnet nowych, szerszych i podatniejszych. A widzÂąc to rozrastanie siĂŞ i rozszerzanie Âżycia, gdy wsÂłucha siĂŞ, usÂłyszy równieÂż radosnÂą pieĹ“n wci¹¿ nowych narodzin, tryumfujÂący pean zwyciĂŞskiego ÂŻycia.

Gdy czÂąstka boskiego Ducha (zwana czĂŞsto w filozofii MonadÂą, co znaczy niepodzielnÂą jednostkÂą) rozpoczyna swe zstÂąpienie w stworzony Ĺ“wiat, przechodzi wyraŸne stadia nauki w róÂżnych „królestwach” Przyrody. PominĂŞ pierwsze trzy tzw. „Królestwa Elementarne”, gdyÂż za daleko by mnie zaprowadziÂło wyjaĹ“nianie tego. Zacznijmy od królestwa mineralnego. Monada, jak wspomnieliĹ“my, wysyÂła czÂąstkĂŞ swego Âżycia, które „zamyka siĂŞ” niejako w królestwo mineralne, które nie jest bynajmniej „martwe” ani bezduszne. Nie istnieje w caÂłym wszechĹ“wiecie Âżadna martwa rzecz, bowiem nie masz takiej, która byÂłaby poza Âżyciem Boga, która by Jego tchnienia nie zawieraÂła w sobie, choæ moÂżemy go nie dostrzegaæ i nie umieæ rozpoznaæ. W królestwie mineralnym dziaÂła juÂż Prawo ofiary, ksztaÂłty sÂą rozbijane, kruszejÂą i rozpadajÂą siĂŞ, aby ksztaÂłty „wyÂższe” roĹ“lin budowaÂły siĂŞ z tego materiaÂłu. RoĹ“liny ciÂągnÂą skÂładniki z ziemi, rozkÂładajÂą jej czÂąstki i wchÂłaniajÂą je w swój organizm. Czyli formy mineralne ginÂą, by daæ zycie roĹ“linom. Jest to pierwsza widzialna w Przyrodzie Ofiara.

Monada tworzy nastĂŞpnie królestwo roĹ“linne i tu niÂższe formy muszÂą gin¹æ po to, by mogÂły pojawiæ siĂŞ i utrzymaæ wyÂższe. RoĹ“liny sÂą nieustannie poĹ“wiĂŞcane dla Âżycia i wzrostu zwierzÂąt. WszĂŞdzie ginÂą trawy, zioÂła, zboÂża, krzaki dla utrzymania wyÂższych form. Tkanki roĹ“linne siĂŞ rozpadajÂą na skÂładniki i sÂą przyswajane przez zwierzĂŞta i budujÂą ich organizmy. I znów prawo Ofiary zaznacza siĂŞ w caÂłym roĹ“linnym królestwie dobitnie. ÂŻycie w nim rozwija siĂŞ, a formy ginÂą „dla innych”. Monada w swym dalszym rozwoju tworzy królestwo zwierzĂŞce utrzymywane przez nieustannÂą ofiarĂŞ królestwa roĹ“linnego.

DotÂąd cierpienie nie ³¹czyÂło siĂŞ z ofiarÂą, gdyÂż ciaÂło uczuciowo-wraÂżeniowe roĹ“lin jest zbyt prymitywne i jeszcze dostatecznie nieuorganizowane. Nie posiada systemu nerwowego, aby mogÂło odczuwaæ ból albo rozkosz. Dopiero w królestwie zwierzĂŞcym dziaÂłanie prawa Ofiary pociÂąga za sobÂą cierpienie, gdyÂż zabija siĂŞ czujÂący ksztaÂłt. Wprawdzie suma cierpienia, gdy jedno zwierzĂŞ zabija drugie (co jest w tym królestwie „stanem naturalnym”) jest stosunkowo niezbyt znaczna, ale bezsprzecznie istnieje. PrawdÂą jest równieÂż, Âże czÂłowiek w swej roli pomocnika jakÂą mu przyroda wyznaczyÂła w ewolucji zwierzÂąt naduÂżyÂł niepomiernie swych praw i ogrom cierpienia powiĂŞkszyÂł oraz wzmocniÂł zamiast osÂłabiæ osÂłabiæ instynkty krwioÂżercze zwierzÂąt. Ale sam ich nie zaszczepiÂł, choæ wyzyskiwaÂł je dla wÂłasnej korzyĹ“ci. A przez wprowadzenie okrucieñstwa nie istniejÂącego wĹ“ród zwierzÂąt ewolucjĂŞ ich opóŸnia, a nawet wypacza, jak to moÂżna stwierdziæ badajÂąc potwornoĹ“ci rzeŸni i wiwisekcji oraz wiedzÂąc o ogniwach ³¹czÂących zwierzĂŞta z najniÂższym typem ludzkim.

NiÂższa natura czÂłowieka pochodzi od zwierzÂąt, wyÂższa wprost od Boga. Ludzie, którzy twierdzÂą, Âże zwierzĂŞta muszÂą mieæ „duszĂŞ”, majÂą racjĂŞ; jak i ci, którzy mówiÂą „ale nie takÂą jak czÂłowiek”. Zachodzi tu niezmiernie ciekawy fakt: oto gdy któreĹ“ z wyÂższych zwierzÂąt (pies, koñ, sÂłoñ, maÂłpa, krowa – nie jest to jeszcze dostatecznie zbadane, ale iloϾ zbliÂżajÂących siĂŞ do czÂłowieka zwierzÂąt jest pewna  - 7) rozwija swÂą myĹ“lowo-wraÂżeniowÂą naturĂŞ niemal do najwyÂższego moÂżliwego dla swego gatunku zenitu zazwyczaj przy pomocy wpÂływu czÂłowieka. CzÂłowieka zÂłego lub dobrego, tj. pobudzajÂącego w zwierzĂŞciu przywiÂązanie, miÂłoϾ (któÂż moÂże zaprzeczyæ, Âże psy i konie „kochajÂą” czÂłowieka?), chêæ zrozumienia rozkazów pana, itd.; albo odwrotnie: strach, nienawiϾ, itp., gdy spotyka je okrucieñstwo ponad miarĂŞ znanÂą w królestwie zwierzĂŞcym. Potrzeba juÂż tylko jakiegoĹ“ jednego, bardzo silnego wzruszenia lub „psychicznego” wstrzÂąsu, aby „dusza” np. pojedynczego psa oderwaÂła siĂŞ od duszy-grupy, tj. Âżycia wzruszeniowo-myĹ“lowego oÂżywiajÂącego dajmy na to dwa czy cztery psy, wzniosÂła siĂŞ jakby „wybuchem” w górĂŞ i dotknĂŞÂła progu Ĺ“wiata wyÂższej myĹ“li (nale¿¹cego juÂż do dziedziny, gdzie bezpoĹ“rednio dziaÂła Duch). Jest to wówczas jakby wezwaniem uwagi Ducha. Istotnie trzecia fala boskiego Âżycia – od Boga Ojca wprost – spÂływa w tĂŞ wzniesionÂą „duszyczkĂŞ” zwierzĂŞcia, jednoczy siĂŞ z jego Âżyciem i tworzy to, co nazywamy „ciaÂłem przyczynowym”, które odtÂąd stanowi narzĂŞdzie Ducha. I oto „rodzi siĂŞ” dusza czÂłowieka, boska istnoϾ dziaÂłajÂąca odtÂąd w powÂłoce niÂższych ciaÂł, przygotowanych przez dÂługÂą ewolucjĂŞ w królestwie zwierzĂŞcym. Jest to Âżycie Boga, które nazwaliĹ“my MonadÂą pracujÂącÂą przez królestwa mineralne, roĹ“linne i zwierzĂŞce w ciÂągu niezliczonych wieków. OtrzymujÂąc nowÂą falĂŞ Âżycia boskiego zmienia siĂŞ w to, co nazywamy „MonadÂą ludzkÂą”, innymi sÂłowy w idnywidualnÂą i nieĹ“miertelnÂą duszĂŞ czÂłowieka.  OdtÂąd poczyna siĂŞ dÂługa wĂŞdrówka poznawcza tego prymitywnego czÂłowieka, w której musi on nie tylko rozwin¹æ dalej elementy fizyczne i psychiczne odziedziczone po zwierzĂŞcych przodkach, ale i obudziæ, i rozwin¹æ swoje ludzkie zdobywajÂąc wÂładzĂŞ nad ich ca³¹ niÂższÂą naturÂą. GdyÂż dopiero wówczas staje siĂŞ naprawdĂŞ czÂłowiekiem przejawiajÂącym swoje, tj. boskie dziedzictwo, a nie jedynie zwierzo-czÂłowiekiem wyraÂżajÂącym tylko atawizmy pradawnych gatunków i ras.

NiÂższa natura czÂłowieka rozwijaÂła siĂŞ wedÂług tego samego Prawa Ofiary, jakie rzÂądziÂło w poprzednich królestwach, ale wraz ze spÂłyniĂŞciem owego wyÂższego boskeigo Âżycia, czyli tzw. „indywidualizacji” (narodzin w Ĺ“wiecie fizycznym i psychicznym CzÂłowieka), dziaÂłanie tego prawa zmienia siĂŞ.

Zadaniem niemowlĂŞcego czÂłowieka jest rozwiniĂŞcie woli, inicjatywy, samodzielnoĹ“ci, energii, decyzji, itp. A w tym  narzucane z zewnÂątrz prawo, przymus jaki dziaÂłaÂł w niÂższych królestwach, pchajÂąc je niejako naprzód, nie byÂłby pomocny, raczej odwrotnie, hamujÂący; naleÂżaÂło wiĂŞc zastosowaæ metodĂŞ innÂą. Trzeba byÂło daæ czÂłowiekowi swobodĂŞ wyboru, by mógÂł rozwin¹æ analizĂŞ i rozpoznajÂącÂą, porównujÂącÂą inteligencjĂŞ oraz samoĹ“wiadomoϾ. I tu powstaÂł dylemat: jak moÂże jakakolwiek Âżywa istota posiadaæ swobodĂŞ wyboru a jednoczeĹ“nie poznaæ, iÂż zasadniczym prawem rozwoju jest ofiara. A nawet dobrowolnie temu prawu siĂŞ poddaæ, bĂŞdÂąc organizmem czujÂącym, który instynktownie unika wszystkiego, co moÂże mu przynieϾ cierpienie, a to od rozbijania i niszczenia Âżywych form jest nieodÂłaczne.

Byæ moÂże setki wieków doĹ“wiadczeñ, rozpamiĂŞtywanych przez coraz to bardziej rozwijajÂącÂą swe wÂładze poznawcze istnoϾ, doprowadziÂłyby w koñcu do zrozumienia – po prostu na podstawie wyciÂąganych z tych doĹ“wiadczeñ wniosków – do odkrycia ogólnego dziaÂłania tego Prawa Ofiary. Ale oczywiĹ“cie zajĂŞÂłoby to tak zawrotnie dÂługi czas, Âże nie odpowiadaÂłoby boÂżemu zamierzeniu, to teÂż przychodzi tu pomoc od Istot, w ewolucji starszych. PojawiajÂą siĂŞ u boku niemowlĂŞcej ludzkoĹ“ci boscy Nauczyciele i kierownicy, którzy z ca³¹ mocÂą i autorytetem stwierdzajÂą istnienie tego prawa i w³¹czajÂą je do nauk róÂżnych religii w formie najprzystĂŞpniejszej, najÂłatwiejszej do przyswojenia dla budzÂącej siĂŞ inteligencji czÂłowieka. Bezcelowym byÂłoby ¿¹danie od czÂłowieka prymitywnego oddawania najcenniejszych dlañ rzeczy, od których jego Âżycie zaleÂżaÂło, za nic, bez Âżadnej kompensaty czy nagrody; trzeba byÂło prowadziæ powoli, miarowo tĂŞ dzieciĂŞcÂą psychikĂŞ, aby w koñcu poznaÂła i przyjĂŞÂła dobrowolnie prawo Ofiary. Zadaniem rozwoju czÂłowieka na tym stopniu ewolucji, byÂło wyrabianie wszystkich wÂładz, tak fizycznych jak umysÂłowych i wzruszeniowych, a wiĂŞc prawem jego rozwoju byÂło jeszcze prawo formy – walczyæ, zdobywaæ, przyswajaæ, „powiĂŞkszaæ siebie”, wyrabiajÂąc zdolnoĹ“ci, budujÂąc charakter. Ale juz od poczÂątku wejĹ“cia jego na arenĂŞ ewolucji, trzeba go byÂło teÂż uczyæ, choæby na prymitywnych przykÂładach, tego wszechobecnego prawa Ofiary. I oto Wielcy, starsi Bracia ludzkoĹ“ci, wprowadzajÂą w religie, jakie jej dajÂą pojĂŞcie wspóÂłzaleÂżnoĹ“ci wszystkiego drabiny Âżycia.

UczÂą, iÂż fizyczne istnienie czÂłowieka zaleÂży od ziemi, od istot niÂższych ciÂągle poĹ“wiĂŞcanych, by jego Âżycie utrzymaæ – roĹ“lin i zwierzÂąt, Âże jest to niejako dÂług, który bĂŞdzie musiaÂł wyrównaæ; powtarzajÂą wci¹¿, Âże ÂżyjÂąc kosztem innych stworzeñ musi z kolei poĹ“wiĂŞcaæ coĹ“ ze swego dobytku dla ich Âżycia. A Âże wiara w istnienie niewidzialnych a Ĺ“wiadomych istnoĹ“ci (niÂższych i wyÂższych od niego, kierujÂących procesami przyrody) byÂła powszechna i stanowiÂła skÂładowÂą czêœæ wszystkich religii, uczono prymitywnego czÂłowieka, iÂż musi im skÂładaæ ofiary, by odwzajemniæ siĂŞ za pomoc oraz uprosiæ opiekĂŞ i bÂłogosÂławieñstwo. StÂąd wyÂłoniÂł siĂŞ caÂły system ofiar skÂładanych duchom ÂżywioÂłów, Ĺ’wietlistym, Dewom (AnioÂłom) w hinduizmie i w wielu innych religiach, jak egipskiej, Âżydowskiej i prastarej sÂłowiañskiej, których róÂżne formy przetrwaÂły do dziĹ“ dnia. W Indiach w kaÂżdej Ĺ“wiÂątyni podczas obrzĂŞdu PudÂży ofiarowuje siĂŞ kwiaty, owoce, kadzidÂła oraz specjalnie przyprawione gotowane róÂżne ziarna i zboÂża (po pobÂłogosÂławieniu rozdaje siĂŞ je obecnym). A po przydroÂżnych kapliczkach czĂŞsto przez wiernych pozostawione owoce stajÂą siĂŞ ochÂłodÂą dla znuÂżonych i gÂłodnych wĂŞdrowców, Sanjasinów i Âżebraków. U nas pozostaÂłoĹ“ciÂą tych zamierzchÂłych czasów jest zawieszanie wot oraz ofiary skÂładane u stóp oÂłtarza w wiejskich koĹ“cióÂłkach (które pamiĂŞtam z dzieciñstwa): oseÂłki masÂła, serki, jaja, wiÂązki lnu i weÂłny a czasem nawet snopki zboÂża. Te ostatnie stawiane w kÂątach przy wigilijnej wieczerzy majÂą to samo prastare pochodzenie.

OngiĹ“ rzucano ofiary w ogieñ poĹ“wiĂŞtny, bowiem pochÂłaniajÂąc szybko grubsze czÂąstki wyzwala on subtelniejsze, tzw. eteryczne i  one to miaÂły zasilaæ i byæ przyjmowane z upodobaniem przez owe niewidzialne Duchy róÂżnych stanów i poziomów. Wiele typowych wedyjskich ofiar do dziĹ“ dnia polega na rzucaniu topionego masÂła w ogieñ.

Ofiary ze zwierzÂąt a czasem nawet z ludzi byÂły spaczeniem pierwotnych wskazówek, przesadnÂą gorliwoĹ“ciÂą fanatyków, którzy istnieli przed wiekami, jak istniejÂą i dziĹ“. Nie byÂły one nigdy zalecane przez Wielkich Nauczycieli – odwrotnie, byÂły surowo karcone. Ten obowiÂązek ofiar i obrzĂŞdów, nieraz bardzo zÂłoÂżonych i trudnych, uczyÂł dzieciĂŞcÂą Ĺ“wiadomoϾ czÂłowieka wspóÂłzaleÂżnoĹ“ci wszystkiego, co Âżyje, jego zobowiÂązañ wobec Przyrody i zwiÂązku z niewidzialnymi potĂŞgami, jak i z caÂłoĹ“ciÂą Âżycia. Wprawdzie przez dÂługi czas ofiary byÂły interesowne: „Ile ja ci dam z proĹ“bÂą, tyle ty mi musisz daæ w zamian dobrym plonem, obfitym urodzajem, pomyĹ“lnoĹ“ciÂą w Âłowach, opiekÂą przed klĂŞskami: gradem, powodziÂą, ogniem”. Ale prymitywny czÂłowiek tylko tÂą drogÂą mógÂł sobie przyswoiæ prawdĂŞ o wspólnoĹ“ci i  wspóÂłzaleÂżnoĹ“ci wszystkiego, co Âżyje. Trudno byÂło od niego wymagaæ, aby wyrzekaÂł siĂŞ cennych dlañ dóbr bez nadziei „zapÂłaty” i odpowiedniej korzyĹ“ci. Wprawdzie moÂżna przypuszczaæ, Âże w kaÂżdej religii istniaÂły nawet w owych niezmiernie dawnych czasach jednostki o wyÂższym rozwoju, które jak Abraham gdy Bóg „za¿¹daÂł” ofiarowania Mu tego, co mu byÂło najdroÂższe (syna) byÂły gotowe „na niewiadome” oddaæ dobrowolnie najcenniejsze; ale to mogÂły byæ najrzadsze wyjÂątki. I dziĹ“ wĹ“ród plemion pierwotnych w puszczach Indii zdarzajÂą siĂŞ tego echa, gdy w chwili egzaltacji religijnej ktoĹ“ poczuje rozkaz ofiarowania Bogu najdroÂższego. A jeĹ“li tym jest Âżona lub dziecko, nie waha siĂŞ je Bogu na ofiarĂŞ zÂłoÂżyæ. OczywiĹ“cie dziĹ“ wydaje siĂŞ to nam anormalnÂą psychozÂą, ale biorÂąc pod uwagĂŞ prymitywizm tych szczepów, znajdziemy w tych, zresztÂą bardzo rzadkich wypadkach, przykÂład jak dziaÂłaÂła ongiĹ“ dzieciĂŞca Ĺ“wiadomoϾ ludzkoĹ“ci.

Przepisy religijnych ofiar i obrzĂŞdów dla zapewnienia sobie pomyĹ“lnoĹ“ci byÂły teÂż uÂżyteczne w innej dziedzinie, mianowicie w przezwyciĂŞÂżaniu ociĂŞÂżaÂłoĹ“ci ciaÂła, lenistwa, gnuĹ“noĹ“ci, ospaÂłoĹ“ci, a wiĂŞc pomagaÂły czÂłowiekowi w jego powolnym rozwoju. Po pewnym czasie przychodzi druga, nieco trudniejsza nauka, gdy rezultat ofiar, nagroda za poĹ“wiĂŞcane przesuwa siĂŞ poza wrota Ĺ“mierci. Kto chce siĂŞ dostaæ do „raju” i zaÂżywaæ tam wesela i przyjemnoĹ“ci, powinien speÂłniaæ dokÂładnie obowiÂązki przez jego religiĂŞ wskazane. Tu uczy siĂŞ poĹ“wiĂŞcenia dóbr znikomych dla wzglĂŞdnie trwaÂłych a niewidzialnych i oddalonych. Jest to juÂż bardzo znaczny postĂŞp. WiĂŞc naprzód wyrzeczenie siĂŞ czĂŞĹ“ci dóbr materialnych miaÂło mu je pomnoÂżyæ i pmyĹ“lnoϾ zwiĂŞkszyæ. NastĂŞpnie poĹ“wiĂŞcanie dóbr materialnych, widzialnych i konkretnych miaÂło mu zapewniæ radoϾ w niewidzialnym „raju”. Wniosek: warto oddawaæ dobra znikome dla trwaÂłego dobrobytu „potem”. ByÂło to znów waÂżnÂą naukÂą. NamiĂŞtne trzymanie przedmiotów fizycznych zamieniÂło siĂŞ na równie namiĂŞtne po¿¹danie roszkoszy emocjonalnych w wyobraÂżanym raju.

Wszystkie egzoteryczne religie uÂżywaÂły tej wychowawczej metody. ZaÂłoÂżyciele ich zbyt dobrze znali moÂżliwoĹ“ci dzieciĂŞcych dusz, aby oczekiwaæ od nich cnoty bez nadziei nagrody, bohaterstwa bez korzyĹ“ci i z niewyczerpalnÂą cierpliwoĹ“ciÂą przynaglali, a nawet kusili obietnicami krnÂąbrne, samowolne, zuchwaÂłe dzieci, kierujÂąc je powoli, bardzo powoli z szerokiego goĹ“ciñca uÂżycia i egoizmu ku wÂąskiej, nie pozbawionej cierni Ĺ“cieÂżce dobroci i wyrzeczenia „dla innych”.

WĹ“ród Hindusów, Persów, Chiñczyków nakazana czeϾ dla przodków i starszych, jak i obowiÂązek miÂłosierdzia (podobnie jak w chrzeĹ“cijañstwie – uczynki miÂłosierne wzglĂŞdem ciaÂła i wzglĂŞdem duszy) uczyÂły czÂłowieka opanowania zachcianek i skÂłonnoĹ“ci fizycznego ciaÂła w speÂłnianiu tych przepisów religijnych, poĹ“wiĂŞcania swych przyjemnoĹ“ci i wygód, choæby nawet z myĹ“lÂą o nagrodzie poĹ“miertnej za kaÂżdy czyn miÂłosierdzia. Powoli budziÂło siĂŞ poczucie obowiÂązku wobec spoÂłecznoĹ“ci i Boga, rosÂła Ĺ“wiadomoϾ, iÂż sÂą wartoĹ“ci waÂżniejsze ponad fizyczny dobrobyt a nawet samo Âżycie. Najdalej rozwiniĂŞte jednostki juÂż szÂły na dobrowolnÂą ofiarĂŞ Âżycia w obronie rodziny, kraju, wiary. Pojawiali siĂŞ bohaterowie i mĂŞczennicy, którzy postawieni przed wyborem: zaparcie siĂŞ swej wiary (wartoĹ“ci psychiczno-duchowej) czy Ĺ“mieræ, wybierali Ĺ“wiadomie Ĺ“mieræ.

I znów, choæ niejeden z nich liczyÂł na „koronĂŞ chwaÂły” w niebie, na swoistÂą nagrodĂŞ u stóp Boga nie byÂła to wiĂŞc jeszcze ofiara doskonaÂła, radosna, z samej wewnĂŞtrznej koniecznoĹ“ci pÂłynÂąca. Ale samo przezwyciĂŞÂżenie fizycznego instynktu samozachowawczego organizmu w imiĂŞ „imponderabiliów”, czyli spraw myĹ“li i duszy, rzeczy nieuchwytnych i niewidzialnych byÂło juÂż postĂŞpem ogromnym. JednoczeĹ“nie u znacznej wiĂŞkszoĹ“ci rozwinĂŞÂła siĂŞ Ĺ“wiadomoϾ, Âże poĹ“wiĂŞcanie niÂższego dla wyÂższego, siebie samego i wszystkiego, co jest nasze dla spraw wiĂŞkszych (ojczyzny, spoÂłecznoĹ“ci, religii) jest dobre, szlachetne, piĂŞkne. A wiernoϾ swym ludzkim obowiÂązkom decyduje o wartoĹ“ci czÂłowieka.

I tu dopiero zacz¹³ siĂŞ prawdziwy dramat istoty ludzkiej, bo choæ dusza i myĹ“l, pojĂŞcia i przekonania a nawet przeczucia duchowe jasno wskazywaÂły, co jest wielkie i dobre, a dusza rwaÂła siĂŞ do czynów ofiarnych i piĂŞknych, natura niÂższa ca³¹ si³¹ bezwÂładu i atawizmu trzymaÂła siĂŞ dawnego, zwierzĂŞco-ludzkiego prawa. Powstaje konflikt, rozterka nieraz aÂż do tortury. Jest to okres mÂłodzieñczy, okres „dojrzewania” ludzkoĹ“ci, w którym wÂłaĹ“nie dziĹ“ siĂŞ znajduje z caÂłym chaosem k³êbiÂących siĂŞ namiĂŞtnoĹ“ci, po¿¹dañ i egoizmów, a zarazem ze Ĺ“wiadomoĹ“ciÂą, iÂż „to nie to”, Âże to droga do nikÂąd. Jest to konflikt niejako dwóch istnoĹ“ci w jednej, jak to Ĺ“w. PaweÂł wspaniale oddaje: „Bo nie czyniĂŞ dobrego, które chcĂŞ, ale zÂłe, którego nie chcĂŞ, to czyniĂŞ... ZnajdujĂŞ wiĂŞc to prawo, Âże gdy ja chcĂŞ czyniæ dobro, zÂło siĂŞ mnie trzyma. Albowiem kocham siĂŞ w Zakonie BoÂżym wedÂług wewnĂŞtrznego czÂłowieka, lecz widzĂŞ inny zakon w czÂłonkach moich, sprzeciwiajÂący siĂŞ zakonowi umysÂłu mojego i czyniÂący mnie niewolnikiem... A przeto ja umysÂłem sÂłu¿ê Zakonowi BoÂżemu, lecz ciaÂłem zakonowi grzechu”. Trudno o jaskrawsze sformuowanie tego rozdarcia w psychice czÂłowieka. Dwa „zakony” jak je nazywa Ĺ“w. PaweÂł, czyli dwa prawa walczÂą ze sobÂą na polu naszego jestestwa. Prawo dawne zwierzĂŞce (naszego wczoraj, atawizmu) i prawo czÂłowieka, które juÂż czujemy byæ naszym wÂłasnym, ludzkim z rzutem w upragnionÂą przyszÂłoϾ, gdy staniemy siĂŞ wÂładcÂą i panem wszystkich swych narzĂŞdzi, caÂłej natury. Te dwa gÂłosy, dwie siÂły rozdzierajÂące naszÂą istotÂą i moÂże trzy czwarte tragedii ludzkich w tej dwoistoĹ“ci ma swe ŸródÂło. To samo stwierdza Ĺ“w. Augustyn, jak i Goethe, gdy mówi: „Niestety, dwie dusze ÂżyjÂą w mej piersi”. Nie ma czÂłowieka na tym poziomie ewolucji, który by tej tragicznej walki w sobie nie przechodziÂł.

W poprzednich okresach nie byÂło walki a poddanie siĂŞ posÂłuszne albo nakazom religii, albo ¿¹dzom i namiĂŞtnoĹ“ciom, po prostu i bez Âżadnych wyrzutów, gdyÂż prawo wyÂższe nie byÂło jeszcze wÂłasnym przyÂżyciem odczute. ByÂła to „niewinnoϾ” nieĹ“wiadomoĹ“ci. ChwilĂŞ po tym okresie, gdy punkt ciĂŞÂżkoĹ“ci przesuwa siĂŞ ku duszy, a osiÂą Âżycia staje siĂŞ pragnienie wyÂższe - innymi sÂłowy, gdy istota wewnĂŞtrzna o tyle dojrzaÂła i usamodzielniÂła siĂŞ, Âże dawanie, ofiara wszelkiego rodzaju staje siĂŞ jej miÂła, walka ustaje równieÂż.

Nie od razu jednak, jest jeszcze jeden przebolesny choæ przepiĂŞkny okres, jak ostatnie cienie przed wschodem sÂłoñca, które juz nie zajdzie. Oto, gdy prawo duszy juÂż dziaÂła i ono wymaga od „serca”, tj. emocjonalnej, nieraz juÂż oczyszczonej a przecie jeszcze namiĂŞtnie czujÂącej i „przywiÂązanej” natury, oddania najdroÂższego. ÂŻycie stawia nas wówczas w dramatyczne sytuacje, gdy poĹ“wiĂŞcenie staje siĂŞ koniecznoĹ“ciÂą i dusza przyjmuje jÂą juÂż dobrowolnie, ale serce jednoczeĹ“nie „spÂływa krwiÂą”. Powstaje wówczas dziwne, nieznane uczucie jakby rozkrzyÂżowania, ale ponad rozpiĂŞtym na krzyÂżu sercem wznosi siĂŞ juÂż uĹ“miech – ból niÂższego a przecie piĂŞknego (np. osobistego kochania) i radoϾ niemal dopiero Ĺ“witajÂącego przeczucia duchowego stapiajÂą siĂŞ w jedno. Niewymowne i nie nazwane uczucie, które najbliÂższe jest tego, co siĂŞ nazywa ekstazÂą.

W niejednym utworze wielkiej sztuki spotykamy oddanie tego przedziwnego uczucia, jak w dzieÂłach pewnego typu mistyków. Tu juÂż czÂłowiek staje wobec ofiary zdawaÂłoby siĂŞ w imiĂŞ „niczego”, bez Âżadnego nadziei na kompensatĂŞ, a poĹ“wiĂŞciæ ma najswojsze i naukochañsze. I nieraz musi przejϾ po takim bohaterstwie prawie ponad siÂły emocjonalnej natury okres martwoty, obojĂŞtnoĹ“ci, jakby gleba jego psychicznej istoty musiaÂła odpocz¹æ po speÂłnieniu rozkazu wyÂższej JaŸni, aby móc dalej sÂłuÂżyæ jej twórczo. Wiele symbolicznych nazw majÂą przeÂżycia tego okresu: „Bóg daÂł, Bóg wzi¹³, niech bĂŞdzie bÂłogosÂławione Ĺ“wiĂŞte ImiĂŞ Jego”, „Po wÂłasnym sercu trzeba kroczyæ ku Niemu”, „Nagim trzeba iϾ za nagim Chrystusem”, „Ludzie ÂżyjÂą Ĺ“mierciÂą bogów, bogowie ÂżyjÂą Ĺ“mierciÂą ludzi”. Innymi sÂłowy to staroÂżytne a zagadkowe powiedzenie Hermesa Trismegistosa brzmi: „Natura niÂższa, czysto ludzka musi w nas zamilkn¹æ, „umrzeæ”, aby natura duchowa, boska mogÂła w peÂłni sie przejawiæ.

Na tym poziomie, a na nim znajduje siĂŞ dziĹ“ niewielka garstka wĹ“ród naszej ludzkoĹ“ci, odkrywa siĂŞ juÂż w peÂłni prawo Ofiary, a pragnienie udziaÂłu w nim coraz szerszego staje siĂŞ marzeniem i wolÂą. Czuje siĂŞ wyraŸnie i dobitnie swÂą przynaleÂżnoϾ do wielkiej CaÂłoĹ“ci czy to przez Naród, który siĂŞ kocha i widzi siĂŞ go jako czÂąstkĂŞ o wiele wiĂŞkszej – jako instrument w wielkiej orkiestrze, która musi niebawem zgraæ siĂŞ, by partiĂŞ jej powierzonÂą przez NajwyÂższego wykonaæ – czy przez wspóÂłczucie dla ludzi-dzieci, którzy nie widzÂą jeszcze celu ni sensu Âżycia i cierpiÂą w gÂłuchej nocy i rozpaczy; czy przez miÂłoϾ dla Starszych Braci, którzy sÂą uosobieniem prawa Ofiary i wci¹¿ czuwajÂą nad krnÂąbrnÂą i dotychczas jeszcze prawie Ĺ“lepÂą ludzkoĹ“ciÂą. I owa wola wspóÂłdziaÂłania z Nimi poczyna odtÂąd kierowaæ Âżyciem i czyni kaÂżdÂą ofiarĂŞ coraz lÂżejszÂą aÂż staje siĂŞ ona czystÂą radoĹ“ciÂą „na obraz i podobieñstwo” ofiary boskiej. Zapomina siĂŞ wówczas, Âże niegdyĹ“ ³¹czyÂło siĂŞ z OfiarÂą cierpienie. CzujÂąc wyraŸnie – bo Ĺ“wiadomoϾ dziaÂła juÂż w sferze ducha a ponad intelektem, który jednoĹ“ci nie pojmuje – jedniĂŞ ÂŻycia kaÂżdy czyn speÂłnia siĂŞ „dla wszystkich” lub dla wszystkoĹ“ci istnienia.

Jest to nowa Ĺ“wiadomoϾ, o której moÂżna powiedzieæ, iÂż jest „poĹ“wiĂŞceniem” (w znaczeniu Ĺ“wiĂŞtoĹ“ci a nie cierpienia) „caÂłoĹ“ci ÂŻycia”, jak i wejĹ“ciem we wszechmiÂłoϾ kosmicznÂą jako energiĂŞ powszechnÂą. Widzi siĂŞ jÂą w tej sferze wyraŸnie jako potoki Âżycia nieustannie pÂłynÂące z „Serca” SÂłowa Przedwiecznego. A wobec piĂŞkna tej jednoĹ“ci WszechÂżycia, Âżywot pojednyczego czÂłowieka, który siebie uwaÂża za oddzielnÂą, wyodrĂŞbnionÂą ze wszystkoĹ“ci jednostkĂŞ, wyglÂąda stamtÂąd mizernie i ubogo.

Gdy czÂłowiek dosiĂŞgnie w swym rozwoju tego poziomu, serce jego otwiera siĂŞ ku bezbrzeÂżnej miÂłoĹ“ci i oddaje Jej siebie w najwyÂższym weselu pragnÂąc jednego: byæ Jej czystym narzĂŞdziem dla ludzi, którzy Jej jeszcze nie znajÂą. Staæ siĂŞ Jego „pomocnikiem”, „Ĺ“wiatÂłonoĹ“cÂą”, wysÂłañcem niosÂącym wszelkie bÂłogosÂławieñstwo i najtkliwszÂą „macierzyñskÂą” rozumiejÂącÂą miÂłoϾ skierowanÂą najsilniej ku tym, którzy sÂą najbardziej Ĺ“lepi, zamkniĂŞci w formie, „pogrzebani” w materii. RadoĹ“ciÂą najwyÂższÂą jest móc budziæ w duszach ludzkich tĂŞsknotĂŞ ku Prawdzie, rozĹ“wietlaæ mroki niewiedzy, rozgrzewaæ zziĂŞbniĂŞte w samotnoĹ“ci, Ĺ“ciĹ“niĂŞte w mĂŞce serca; wskazywaæ drogĂŞ ku sferom, gdzie radoϾ i szczĂŞĹ“cie sÂą przyrodzonym, naturalnym stanem czÂłowieka.

Taki „pomocnik” Braci Starszych, kierowników ludzkoĹ“ci staje siĂŞ znacznÂą energiÂą duchowÂą, gdyÂż siÂły, które przed wczeĹ“niej zuÂżywaÂł na oddzielne d¹¿enia i wysiÂłki (na fizycznym, emocjonalnym i myĹ“lowym planie), sÂą teraz wszystkie zestrzelone w jednym, radoĹ“nie ofiarnym akcie a przez to samo przetworzone w energiĂŞ, która pÂłynie ³¹czÂąc siĂŞ ze strumieniem energii najwyÂższej ku uÂżytkowi i bÂłogosÂławieñstwu Ĺ“wiata.

Przetworzenie to dokonuje siĂŞ dziĂŞki pobudce, która sama decyduje, w jakiej sferze dana energia dziaÂła. JeĹ“Âłi motywem czÂłowieka jest po¿¹danie przedmiotów fizycznych dla siebie, energia jego bĂŞdzie dziaÂłaæ tylko na fizycznym i emocjonalnym planie. Lecz jeĹ“li w tejÂże sferze bĂŞdzie dziaÂłaÂł jako wysÂłaniec i wyraziciel PotĂŞgi Jedynej, zupeÂłnie bezosobiĹ“cie, energia którÂą w dziaÂłanie wÂłoÂży stanie siĂŞ duchowÂą, choæ czyn bĂŞdzie speÂłniony fizycznie. Podobnie, jeĹ“li pragnie uczuciowej radoĹ“ci dla siebie, energia bĂŞdzie dziaÂłaæ tylko w  sferze astralnej; a jeĹ“li po¿¹da wiedzy osobistym pragnieniem, aby poznaæ i wiedzieæ coraz wiĂŞcej samemu, energia skupi siĂŞ w sferze myĹ“lowej. Lecz jeĹ“li pragnie kochaæ wiĂŞcej, aby innym daæ miÂłoϾ gorĂŞtszÂą, a wiedzy „po¿¹da” tylko po to, by móc nieϾ wiĂŞcej Ĺ“wiatÂłai prawdy innym, wówczas energia jego siĂŞga aÂż w sferĂŞ duchowÂą i jest potĂŞÂżnÂą, niezmoÂżonÂą si³¹. Bowiem pobudka decyduje, w jakiej sferze dana przez czÂłowieka w ruch wprawiona energia bĂŞdzie dziaÂłaæ. Ta sama widzialna czynnoϾ speÂłniona przez dwóch ludzi, jednego egoistĂŞ umiejÂącego tylko ¿¹daæ dla siebie, drugiego ÂżyjÂącego miÂłoĹ“ciÂą i promieniujÂącego niÂą naokóÂł w radosnej ofierze bĂŞdzie oÂżywiona zgoÂła innÂą energiÂą, inne wyda owoce, inne przyniesie dla autora i otoczenia skutki.

A zmiana motywów od nas samych zaleÂży. Dla takiego czÂłowieka jak mówi Bhagawad Gita: „Czyn i bezczyn sÂą jednakie”, bowiem nawet, gdy nic nie robi widzialnie, „dziaÂła” wci¹¿ swym promieniowaniem. A gdy najitensywniejsze czynnoĹ“ci speÂłnia w Ĺ“wiecie widzialnym, pozostaje równie bezosobisty i spokojny, bez egoizmu i po¿¹dañ w nieustajÂącej wewnĂŞtrznej ciszy. Wszyscy sÂą dlañ godni czci jako Âżywe „obrazy” Boga –Ĺ“wiĂŞty czy grzesznik równie wart szacunku, tak samo ogarniany miÂłoĹ“ciÂą. Nic nie ma za wÂłasne a posiada wszystko, bowiem nie utoÂżsamia siĂŞ z formÂą a z wszechprzenikajÂącym ÂŻyciem, którego treĹ“ciÂą jest RadoϾ. Zaiste „cierpieniu wówczas poÂłoÂżyÂł kres”.

KaÂżdy kto wyczuje w tych liniach prawdĂŞ, moÂże od razu staraæ siĂŞ Âżyæ wedle tego prawa ofiary zaczynajÂąc od drobnych uczynków a nade wszystko od pobudek. Czyny mogÂą nie zawsze od nas samych zaleÂżeæ, ale pobudkami rzÂądzimy bezsprzecznie sami. MoÂżna nie ruszajÂąc siĂŞ z miejsca nawet w chronicznej chorobie, w odciĂŞciu od Ĺ“wiatÂła i wszelkich moÂżliwoĹ“ci widzialnego dziaÂłania staæ siĂŞ si³¹ twórczÂą i dobroczynnÂą, kierujÂąc ÂżyczliwÂą myĹ“lÂą, dobrym Âżyczeniem, Ĺ“lÂąc naokóÂł bÂłogosÂławiÂącÂą moc. MyĹ“l nasza jest potĂŞgÂą, z której zakresu nie zdajemy sobie zwykle sprawy. MoÂżemy niÂą równie „konkretnie” czyniæ jak rĂŞkoma w Ĺ“wiecie materii. A nieraz nawet „konkretniej”, bo wpÂływamy bezpoĹ“rednio na nasze otoczenie myĹ“lami i uczuciami o wiele wiĂŞcej aniÂżeli uczynkami; a w kaÂżdym razie nieraz wpÂływ myĹ“lo-czuæ jest trwalszy i g³êbiej siĂŞgajÂący. ÂŻadna energia nie ginie, kaÂżda wywoÂłuje skutki w tej samej sferze, w której siĂŞ przejawia. Na tym prawie moÂżemy Ĺ“miaÂło oprzeæ dziaÂłanie myĹ“lÂą i uczuciem we wspóÂłpracy twórczej z Tymi, których normalnym Âżyciem jest ciÂągÂła radosna ofiara. A w miarĂŞ jednoczenia naszych siÂł z Nimi przekonamy siĂŞ, jak zmieni siĂŞ caÂłe nasze Âżycie, jak coraz nowe prawdy bĂŞdÂą odsÂłaniaæ siĂŞ przed naszym wewnĂŞtrznym wzrokiem, coraz bogatsze i b³êbsze uczucia rodziæ siĂŞ w sercu. Bowiem „prawem rozwoju czÂłowieka jest ofiara”, a to znaczy radosne promieniowanie z serca naokóÂł, nic nie pragnÂąc i nie ¿¹dajÂąc od Âżycia, gdyÂż peÂłnia w nas samych jest teraz tak wielka, iÂż nic juÂż dodaæ nie trzeba do wypeÂłniania wiekoĹ“ci ÂŻycia, tylko snuæ z coraz wiĂŞkszej g³êbi wÂłasnej. Dzieliæ siĂŞ, dawaæ, darzyæ, promieniowaæ Âżyciem twórczym – oto prawdziwe powoÂłanie „dojrzaÂłego” wewnĂŞtrznie czÂłowieka. CzyÂż nie warto tego przyĹ“pieszyæ?

O kosmicznym Prawie Ofiary mówi wspaniaÂłym sÂłowem w „Genezie z Ducha” Juliusz SÂłowacki, który nie tylko znaÂł tradycje i filozofiĂŞ Wschodu, ale i sam byÂł do pewnego stopnia „widzÂącym” i niejedno odczytywaÂł wÂłasnym wewnĂŞtrznym wzrokiem, choæ stosunkowo nieduÂżo przekazaÂł ze swej ezoterycznej wiedzy w swych poematach. W paru utworach najmniej rozumianych przez zwykÂłych czytelników jak i „uczonych” profesorów i intelektualistów, a najg³êbszych, dotyka wielu tajemnic; zwÂłaszcza – poza „Królem Duchem”, gdzie mówi o paru inkarnacjach Ducha Narodu i „Samuelem Zborowskim”, gdzie dotyka jednego z najbardziej zÂłoÂżonych zagadnieñ indywidualnoĹ“ci Duszy i osobowoĹ“ci, tj. niÂższej i wyÂższej zbiorowej natury Polski jako Narodu w „Genezis z Ducha”.

MoÂże uwaÂżny czytelnik porówna powyÂższy rozdziaÂł o wĂŞdrówce poznawczej Monady poprzez róÂżne królestwa przyrody, w której zbiera doĹ“wiadczenia i opanowuje materiĂŞ róÂżnych sfer z ujĂŞciem SÂłowackiego. Przekona siĂŞ, ile jest punktów wspólnych z jego widzeniem. Mamy pojĂŞcie „dobrowolnoĹ“ci” zstÂąpienia w stworzony wszechĹ“wiat, rozwój poprzez królestwa przyrody. KaÂżdy nastĂŞpny krok dokonywany przez OfiarĂŞ i pracĂŞ Ducha. Mamy wspaniaÂłe sÂłowa: „....wszystko przez Ducha i dla Ducha stworzone jest, a nic dla cielesnego celu nie istnieje...”. CzyÂż nie sÂą one powtórzeniem najg³êbszych stwierdzeñ MĂŞdrców odlegÂłej staroÂżytnoĹ“ci? CzyÂż nie warto ich dziĹ“ przypomnieæ?

MieliĹ“my wÂłasnych jasnowidzów i wieszczów na miarĂŞ Wielkich dawnych Indii, aleĹ“my dotÂąd ich najwspanialszych utworów nie zg³êbili, wiedzy z nich nie zaczerpnĂŞli i w Naród jej nie wnieĹ“li. JakÂże smutnym i ÂżaÂłosnym faktem jest obezcenianie najg³êbszego mistycyzmu Mickiewiecza, jego towiañszczyzny. JakÂże pÂłytkim i tendencyjnym jest rzucanie na Towiañskiego haniebnych podejrzeñ, bez wysiÂłku by przenikn¹æ w jego naukĂŞ. A ta pociÂągnĂŞÂła nie tylko Mickiewicza, ale i paru myĹ“licieli wÂłoskich, jak np. Tancredo Canonico. A grupĂŞ wiernÂą ideom Towiañskiego spotkaÂłam we WÂłoszech jeszcze w pierwszym dziesiĂŞcioleciu tego wieku, a wszyscy jej czÂłonkowie byli ludŸmi Ĺ“wiatÂłymi, których trudno byÂłoby posÂądzaæ o mglistoϾ intelektualnÂą i brak krytycyzmu. ZresztÂą sam fakt, Âże Mickiewicz, który byÂł nie tylko geniuszem poetyckim ale i czÂłowiekiem g³êbokiej wiedzy wewnĂŞtrznej, widziaÂł wielkoϾ duchowÂą Towiañskiego – a ta niekoniecznie idzie w parze z uznaniem przeciĂŞtnych choæby i „uczonych” ludzi – powinnoby powstrzymaæ „odbrÂązawiajÂących” krytyków od zbyt drastycznych wniosków. To, Âże utwory Mickiewicza nawet najbardziej znane jako tylko „literackie” (Farys, Sonety Krymskie) posiadajÂą g³êboki, choæ trudny do odczytania dla nieznajÂących filozofii mistycznej Indii – nurt, wykazaÂła dr Maryla Falk (wybitna znawczyni wszechĹ“wiatowego mistycyzmu, autorka wielu dzieÂł z tej dziedziny po wÂłosku, byÂła lektorka literatury sÂłowiañskiej na uniwersytecie w Kalkucie) w swoim wyczerpujÂącym artykule porównujÂącym najg³êbszÂą myĹ“l mistycznÂą Romantyków z prastarÂą Wed i Upaniszadów Indii.

Wróæmy do SÂłowackiego, cytujĂŞ wyjÂątki z Genezis: „Albowiem duch mój przed poczÂątkiem stworzenia byÂł w SÂłowie (Logos) a SÂłowo byÂło w Tobie – jam byÂł w SÂłowie. My Duchy SÂłowa  byÂło w Tobie – a jam byÂł w SÂłowie. My Duchy SÂłowa za¿¹daliĹ“my ksztaÂłtów i natychmiast widzialnymi uczyniÂłeĹ“ nas, Panie pozwoliwszy iÂżeĹ“my sami z siebie, z woli naszej i z miÂłoĹ“ci naszej wywiedli pierwsze ksztaÂłty...”

„Duchy wiĂŞc które wybraÂły za formĂŞ Ĺ“wiatÂło, odÂłaczyÂłeĹ“ od duchów obraÂły objawienie siĂŞ w ciemnoĹ“ci i tamte na sÂłoñcach i gwiazdach, a te na ziemiach i ksiĂŞÂżycach rozpoczĂŞÂły pracĂŞ form, z której Ty, Panie, odbierasz ciÂągle wyrób miÂłoĹ“ci, dla której wszystko jest stworzone, przez którÂą wszystko siĂŞ rodzi”.

CzyÂż nie jest jasne: przyczynÂą przejawienia wszechĹ“wiatów, wyjĹ“cia z Niepoznawalnego Absolutu (ParaBrahman  filozofii indyjskiej) jest miÂłoϾ. Duchy (Monady) „zaÂżadaÂły same ze siebie, wÂłasnÂą wolÂą, a przez miÂłoϾ, objawienia siĂŞ takÂże w ksztaÂłtach, czyli wziĂŞcia udziaÂłu w „pracy” stwórczej SÂłowa Przedwiecznego. A Ĺ’wiatÂło i ciemnoϾ nie odnoszÂą siĂŞ oczywiĹ“cie do fizycznej, a jest to symbol znany w róÂżnych ksiĂŞgach, energii pozytywnej mĂŞskiej i negatywnej, odbiorczej, tj. Âżeñskiej. CiemnoϾ nie jest tu symbolem ani ociĂŞÂżaÂłoĹ“ci (Tamas), ani tym bardziej „zÂła”, czyli oporu wielkiej fali boskiego ÂŻycia, a po prostu „biernoĹ“ci odbiorczej”, pierwiastka Âżeñskiego. Wydaje siĂŞ, Âże SÂłowacki rozumiaÂł, iÂż pewne duchy na caÂły czas Przejawienia (Manwantary) dziaÂłajÂą jako pozytywne, mĂŞskie a inne, jego negatywne, Âżeñskie – co jest nieco inaczej formuowane w filozofii ezoterycznej  Indii, ale nie mogĂŞ siĂŞ teraz nad tym zatrzymywaæ.

Ciekawe jest powtarzanie sÂłowa „praca” duchów, „praca form”, czyli nad ewolucjÂą form. To jest owa dÂługa praca poprzez królestwa przyrody, którÂą nazywa siĂŞ takÂże – „wyrobem miÂłoĹ“ci”, co jest Ĺ“cisÂłe i obrazowe. I ciekawe jest nastĂŞpne ujĂŞcie, iÂż Duch (Monada) jest trójcÂą (na obraz i podobieñstwo Przedwiecznego), indyjskie Sat-Czit-Ananda, co SÂłowacki nazywa pierwszÂą TrójcÂą z trzech osób: z Ducha, z MiÂłoĹ“ci i Woli zÂłoÂżonej. A dalej: „Wieki minĂŞÂły a duch mój ani jednego z tych dni (oczywiĹ“cie okresy geologiczne trwajce miliony lat) nie spocz¹³, lecz ciÂągle pracujÂąc myĹ“l nowÂą o ksztaÂłcie zamieniaÂł w kszataÂłt, zgodziwszy siĂŞ ze SÂłowem Globowym stanowiÂł prawo, a nastĂŞpnie siĂŞ prawu poddawaÂł wÂłasnemu.

W tych sÂłowach jest ciekawe ujĂŞcie wspóÂłdziaÂłania Monady z myĹ“lÂą SÂłowa Globalnego (Duch Ziemi), które stwarza prawa i ksztaÂłty. Jak Wedanta mówi, iÂż wszechĹ“wiaty sÂą wywoÂłane w byt „myĹ“lÂą Boga” (jak i naszÂą), co ³¹czy siĂŞ z pojĂŞciem Maji, która z jednej strony jest uwaÂżana za wyobraŸniĂŞ Stwórcy, z drugiej za to wszystko co jest przez niÂą stworzone. „W skaÂłach wiĂŞc juÂż, o Panie, leÂży duch jako posÂąg doskonaÂłej piĂŞknoĹ“ci, uĹ“piony jeszcze a tego, co dziĹ“ zowiemy Ĺ“mierciÂą, to jest przejĹ“cia Ducha z formy do formy, nie byÂło”, „...wtenczas to, o Panie, pierwsze idÂące juÂż ku Tobie duchy (...) zÂłoÂżyÂły Ci pierwszÂą OfiarĂŞ. OfiarowaÂły siĂŞ na Ĺ“mieræ. Co zaĹ“ dla nich Ĺ“mierciÂą byÂło, to w oczach Twoich, o BoÂże, byÂło tylko zaĹ“niĂŞciem Ducha w jednej a obudzeniem siĂŞ jego w drugiej, doskonalszej formie”, „Z tej Ĺ“mierci, jako z najpierwsze ofiary, wyrodziÂło siĂŞ najpierwsze zmartwychwstanie. Z Âłaski Twojej, o Panie, przydanÂą zostaÂła duchowi cudowna moæ odtwarzania podobnej sobie formy, przez którÂą to potĂŞgĂŞ w róÂżnej liczbie ujedynione duchy, uderzajÂąc na siebie i zogniajÂąc moce swoje zostaÂły twórcami ksztaÂłtów sobie podobnych”.

JakÂże dobitnie zaznacza, Âże ofiara jest u podstaw ewolucji. Jak ciekawie i dziwnie wyraÂża rozszczepienie siĂŞ dalsze na odwrotnie namagnetyzowane bieguny, „ujednione”, tzn. rozdzielone i zamkniĂŞte w odwrotnych formach; w po³¹czeniu i „uderzeniu” na siebie dajÂą „ogniowÂą” si³ê stwórczÂą. WspaniaÂłe ujĂŞcie pÂłci. „Jedno wiĂŞc ofiarowanie siĂŞ Ducha na Ĺ“mieræ uczynione z ca³¹ potĂŞgÂą miÂłoĹ“ci i woli, wydaÂło potomstwo niezliczone ksztaÂłtów, cuda tworów przeróÂżnych. Ty wiesz o wszystkich, Âżadna bowiem forma nastĂŞpna nie zrodziÂła siĂŞ z poprzedniej bez wiedzy Twojej”.

PodkreĹ“lenie, Âże tylko Ofiara jest stwórcza a im ona wiĂŞksza, tym wiĂŞkszy krok naprzód, waÂżniejsze osiÂągniĂŞcie, bardziej znamienna i daleko idÂąca zmiana, „...bo przez przyspieszenie Ĺ“mierci ciaÂł przyĹ“pieszaÂł siĂŞ pĂŞd duchowy Âżywota, a Ĺ“mieræ jako prawo formy zostaÂła, Âże tak powiem, królowÂą masek, powÂłok i szat duchowych i dotychczas jest marÂą, bez Âżadnej rzeczywistej wÂładzy nad stworzeniem”. Nie wiem, czy istniejÂą w caÂłej nasej literaturze dobitniejsze sÂłowa o wÂłaĹ“ciwym znaczeniu i miejscu, jakie we wszechĹ“wiecie zajmuje Ĺ“mieræ – najwiĂŞksza uÂłuda.
Wreszcie zakoñczyæ bym chciaÂła tymi znamiennymi sÂłowy SÂłowackiego: „Spraw, o Panie, aby niektóre wielkie duchowe moce w ojczyŸnie mojej uĹ“pione wywiodÂły... O to proszĂŞ, BoÂże i Panie mój! O widzÂącÂą wiarĂŞ a zarazem o uczucie nieĹ“miertelnoĹ“ci... Spraw, aby ta jedyna droga rozwidnieñ i oĹ“wieceñ – droga miÂłoĹ“ci i wyrozumienia coraz mocniej lud Twój wybrany, a drogÂą bolesnÂą teraz idÂący, do Królestwa BoÂżego zaprowadziÂła”.

---

W Âżyciu duchowym, w Jodze czy teÂż w prawdziwym okultyzmie (tzn. w Âżyciu wedle niewidzialnych, ukrytych praw, a to nie ma nic wspólnego z tzw. fenomenami i sztukami mylnie zwanymi okultyzmem) istnieje jeden aksjomat, który warto poznaæ i zrozumieæ od poczÂątku. Oto chcÂąc postĂŞpowaæ i szybko rozwijaæ siĂŞ wewnĂŞtrznie, nie ma lepszej drogi, jak pomagaæ w rozwoju innym. KaÂżdemu, gdzie i jak siĂŞ da – powiedzmy nawet wszelkiemu Âżyciu, nie ograniczajÂąc siĂŞ do czÂłowieka.

W kaÂżdej istocie Âżycie usiÂłuje siĂŞ przejawiaæ, w kaÂżdej walczy o szerszy oddech, o przezwyciĂŞÂżenie oporu formy, ciÂągnie do Ĺ“wiatÂła, d¹¿y do wiĂŞkszej swobody i wielostronnego wyrazu. I w tej walce, w tym nieustannym ciĹ“nieniu od wewnÂątrz ku „wiĂŞcej Ĺ“wiatÂła”, ten, który chce sam rozszerzaæ siĂŞ Ĺ“wiadomoĹ“ciÂą musi pomagaæ. Mus ten nie jest oczywiĹ“cie narzucony z zewnÂątrz, jest tylko wyrazem niezmiennego prawa przyrody.

LudzkoϾ w swej caÂłoĹ“ci jest Âżywym organizmem, narody jego organami, ludzie – Âżywymi nieod³¹cznymi ich czÂąstkami – komórkami: „W szczĂŞĹ“ciu wszystkiego sÂą wszystkich cele”. ÂŻaden czÂłowiek nie moÂże siĂŞ wydzieliæ z narodu, z ludzkoĹ“ci. Co szkodzi jednemu, szkodzi wszystkim. Co zatruwa jeden organ czy komórkĂŞ, zatruwa caÂłoϾ. WspóÂłzaleÂżnoϾ jest tak Ĺ“cisÂła, Âże nie da siĂŞ samemu grzeszyæ ani teÂż samemu siĂŞ wznosiæ i rosn¹æ, czy zbieraæ plonu dobrych czynów. I jedno, i drugie oddziaÂływuje nieuniknienie na innych. PrzyjÂąwszy to jako sksjomat (a ma on wszelkie podstwy i dowody naukowe) moÂżna od razu zrozumieæ, iÂż pomagajÂąc innym w ewolucji, w nastĂŞpnym kroku ku Ĺ“wiatÂłu, tym samym pomaga siĂŞ sobie. UtrudniajÂąc i opóŸniajÂąc rozwój innych, szkodzimy sobie. Oto dlaczego praca ku dobru innych ludzi jest warunkiem szybkiego wewnĂŞtrznego rozwoju, podwalinÂą duchowego Âżycia oraz wymaganiem wszystkich szkóÂł czy systemów prawdziwej Jogi.
Prawem i samorzutnÂą potrzebÂą obudzonego ducha jest dawaæ, dzieliæ siĂŞ. Lecz zanim stanie siĂŞ to nieodpartÂą koniecznoĹ“ciÂą wÂłasnego serca, przyjĂŞcie tego aksjomatu za podstawĂŞ Âżycia jest ze wszech miar uÂżyteczne i pomocne. Czytelnik moÂże zapytaæ: czy nie naleÂży najpierw czegoĹ“ zdobyæ, coĹ“ istotnego w sobie rozwin¹æ, aby dopiero póŸniej móc siĂŞ tym dzieliæ? Pytanie logiczne jest tylko pozornie i bardzo zÂłudne. Nie ma bowiem na Ĺ“wiecie tak ubogiego czÂłowieka, który by nie znalazÂł „uboÂższej” od siebie istoty, który by nie miaÂł absolutnie nic do „dania” drugiemu. CzÂłowiek materialnie najbiedniejszy moÂże mieæ zawsze dobrÂą myĹ“l, Âżyczliwe spojrzenie, miÂły gest i uĹ“miech. Przy tym wedle pewnego paradoksu, tylko to jest naprawdĂŞ naszym, czym siĂŞ moÂżemy podzieliæ. A drugÂą stronĂŞ tego jest: tylko dajÂąc, zdobywamy „wiĂŞcej”, oczywiĹ“cie w sferze psychicznej; choæ przy pewnym po³¹czeniu Ĺ“wiata moralnego z fizycznym stosuje siĂŞ i do tego ostatniego. ZnaÂłam w Polsce klasztor ÂżyjÂący z darów, gdzie przeor mi mówiÂł, Âże jeĹ“li daje siĂŞ odczuæ brak Ĺ“rodków w którymĹ“ dziale pracy tak, iÂż grozi mu zamkniĂŞcie, idzie przede wszystkim do kuchni i jadalni, gdzie rozdziela siĂŞ darmowe posiÂłki ubogim oraz bada czy nie zakradÂło siĂŞ gdzieĹ“ najmniejsze skÂąpstwo lub zacieĹ“nienie – „niepeÂłne otwarcie rÂąk”, jak siĂŞ wyraziÂł. TwierdziÂł, Âże nieodmiennie tam znajdowaÂł przyczyny (uchybienia w swobodnym dawaniu) sprowadzajÂące jako skutek zastój w dopÂływie Ĺ“rodków z zewnÂątrz dla caÂłej instytucji.

Z kaÂżdego stopnia naszej ewolucji wznosimy siĂŞ najszybciej na nastĂŞpny dzielÂąc siĂŞ tym coĹ“my juÂż zdobyli. W kaÂżdym stanie im wiĂŞcej oddajemy, tym szybciej siĂŞgamy dalej. UĹ“miech moÂże daæ kaÂżdy, nieprawdaÂż? ZnaÂłam dziewczynĂŞ pracujÂącÂą w biurze, której serdeczny uĹ“miech kierowany do wszystkich, osobiĹ“cie jej nawet nieznajomych kolegów, oddaliÂł siĂŞ narzucajÂącÂą siĂŞ jednemu z nich myĹ“l o samobójstwie. A Âżebracy w Indiach niejednokrotnie wiĂŞcej sobie ceniÂą dobre sÂłowo, uĹ“miech, serdeczne dotkniĂŞcie a nawet rozumiejÂące spojrzenie, aniÂżeli grosz. ZdarzaÂło mi siĂŞ, Âże raz otrzymywali takowe, na drugi dzieñ nie przyjmowali datku mówiÂąc, iÂż sÂłowo ma wiĂŞksze dla nich znaczenie. A dzieci nieraz wolÂą z uĹ“miechem podany kwiat od sÂłodyczy. CzyÂż nie rozporzÂądzamy wszyscy takim uĹ“miechem, spojrzeniem i sÂłowem? Wprawdzie tradycja hinduska mówi, Âże moÂżemy staæ siĂŞ du¿¹ si³¹ pomocnÂą wspóÂłpracujÂącÂą z ewolucjÂą dopiero, gdy sami wyzwolimy siĂŞ od wszelkich Ĺ“ladów egoizmu i poczucia „ja” i „moje”, czyli przeÂżyjemy do dna swÂą jednoϾ z wszechÂżyciem. Ale ja tu mówiĂŞ o drodze ku temu celowi pokazujÂąc jak najszybciej moÂżna doñ dojϾ.

PrzyjÂąwszy za niewzruszony fakt, iÂż ludzkoϾ jest organizmem, trzeba przemyĹ“leæ wynikajÂące z tego konsekwencje. A wiĂŞc: kaÂżde nienawistne uczucie – a nawet nieÂżyczliwa myĹ“l – szkodzi ludziom wokóÂł i rozszerzanie siĂŞ ÂŻycia opóŸnia. MoÂżna pójϾ o krok dalej i spróbowaæ wnikn¹æ g³êbiej w to zagadnienie. Gdy Chrystus mówi o kochaniu nieprzyjacióÂł i czynieniu dobrze tym, którzy nas majÂą w nienawiĹ“ci, nie jest to ani sentymentalizmem, ani nakazem ku Ĺ“wiĂŞtoĹ“ci – jest to proste naukowe, matematyczne prawo. JeĹ“li odpowiadamy nienawiĹ“ciÂą (we wszelkiej jej postaci: gniewu, oburzenia, zÂłoĹ“ci, itp.) na skierowanÂą ku nam niechêæ, tedy suma tej rozkÂładowej energii w organizmie ludzkoĹ“ci wzrasta, a szkodzÂąc caÂłoĹ“ci, szkodzi nam samym. JeĹ“li natomiast odpowiemy enrgiÂą odwrotnÂą, ta – jeĹ“li jest równa w nasileniu i napiĂŞciu – neutralizuje i unicestwia poprzedniÂą (plus i minus siĂŞ znoszÂą). I w rezultacie nie tylko „obroniliĹ“my” siebie, ale i innych przez uchylenie i zniweczenie szkodliwej siÂły. ZaĹ“ odpowiadajÂąc tym samym wedle niszczÂącego wskazania pism hebrajskich - „oko za oko, zÂąb za zÂąb”, czyli prawa atawistycznego, zwierzĂŞcego – jad w organizmie ludzkoĹ“ci zasilamy, wiĂŞc szkodzimy równieÂż sobie i stajemy na tym samym poziomie co i ten, który nas krzywdzi lub nienawidzi.

To, Âże myĹ“l, namiĂŞtnoϾ, uczucie sÂą to róÂżne formy energii, byÂło przez psychologów dostatecznie dowiedzione. Jeszcze Mickiewicz wspaniale pisaÂł: „CzÂłowieku, gdybyĹ“ wiedziaÂł jaka twoja wÂładza! Samotny, wiĂŞziony – myĹ“lÂą i wiarÂą mógÂłbyĹ“ wznosiæ i obalaæ trony”. Nie jest to tylko przenoĹ“niÂą, ale dosÂłownÂą, najĹ“ciĹ“lejszÂą prawdÂą. „MyĹ“lÂą i wiarÂą”, uczuciem i wyobraŸniÂą moÂżna leczyæ i raniæ, uderzaæ i koiæ, pomagaæ w trudnoĹ“ciach, jak i te trudnoĹ“ci dla drugich stwarzaæ; a tym samym sumĂŞ cierpienia na Ĺ“wiecie powiĂŞkszaæ i rozchylanie siĂŞ Âżycia ku Ĺ“wiatÂłu opóŸniaæ. A ten kto chce szybszego rozwoju, kto pragnie zbliÂżyæ siĂŞ do duchowej Ĺ’cieÂżki powinien przede wszystkim zbadaæ, czy nie czyni mimowolnie absurdu, tj. czy nie pcha jednÂą rĂŞkÂą  i nie powstrzymuje drugÂą; np. czyta powaÂżne filozoficzne rzeczy, uÂżywa modlitwy i g³êbokiego skupienia, a jednoczeĹ“nie w „wolnych chwilach” myĹ“li i mówi z przyjemnoĹ“ciÂą o wadach, przywarach i maÂłoĹ“ciach innych ludzi. Nie zwaÂża na to, czy jego ton i sposób bycia nie upokarza kogoĹ“ lub nie czyni mu krzywdy; czy nie przysparza ciĂŞÂżaru i cierpienia jakiejkolwiek ÂżyjÂącej istocie. Rozumne i praktyczne pod tym wzglĂŞdem sÂą rady, jakie dawaÂła Annie Besant swoim hinduskim wspóÂłpracownikom: „Prawdziwy okultysta (czytaj: czÂłowiek naprawdĂŞ uduchowiony) bĂŞdÂąc dla siebie najsurowszym sĂŞdziÂą, najbardziej wymagajÂącym kierownikiem jest dla wszystkich wokóÂł najserdeczniejszym towarzyszem, najbardziej rozumiejÂącym przyjacielem, najÂłagodniejszym pomocnikiem. Aby zdobyæ takie rozumienie i zdolnoϾ czucia wespóÂł z innymi, trzeba przede wszystkim chcieæ, aby te cechy siĂŞ w nas obudziÂły. A rozwinÂą siĂŞ najszybciej, jeĹ“li bĂŞdziemy siĂŞ staraæ okazywaæ je kaÂżdemu kogo spotkamy usiÂłujÂąc nawet nie czyniæ w tym wzglĂŞdzie wyjÂątków. Kto chce zbliÂżyæ siĂŞ do Âżycia duchowego, powinien w domu, w rodzinie i w swym otoczeniu byæ tym, do którego kaÂżdy najchĂŞtniej siĂŞ zwraca w chwilach smutku, niepowodzenia, trudnoĹ“ci, a nawet grzechu i przewinieñ pewien, Âże spotka go wspóÂłczucie, zrozumienie i pomoc. Nawet czÂłowiek gÂłupi, tĂŞpy, nudny i nijaki, nie tylko niczym nie pociÂągajÂący, ale nawet dla zwykÂłych ludzi odpychajÂący powien by czuæ siĂŞ, Âże temu przynajmniej moÂże zaufaæ i wierzyæ, iÂż nie bĂŞdzie odtrÂącony ani wyĹ“miany. „KaÂżda tĂŞsknota do lepszego Âżycia, kaÂżda chêæ usÂłuÂżenia innym, kaÂżde pragnienie nauki czy jakiegokolwiek rozszerzenia swych umiejĂŞtnoĹ“ci i moÂżliwoĹ“ci, a nawet pó³œwiadome szukanie Ĺ“wiatÂła, piĂŞkna czy szlachetnoĹ“ci musiaÂłoby w nim znaleŸæ zachĂŞtĂŞ, otuchĂŞ i pomoc, aby najdrobniejszy zal¹¿ek dobra mógÂł zakieÂłkowaæ i wzrastaæ w ciepÂłych i wzmacniajÂących promieniach jego serdecznej obecnoĹ“ci.”

Kto jest naprawdĂŞ przyjacielem wszelkiego ÂŻycia, jednoczy siĂŞ z nim nieĹ“wiadomie wszĂŞdzie; poleje wiĂŞdnÂącÂą roĹ“linĂŞ, nakarmi gÂłodnego psa czy inne zwierzĂŞ, zainteresuje siĂŞ bliÂżej zyciem w kaÂżdej spotkanej osobie. Zazwyczaj ludzie „nie widzÂą” jedni drugich, sÂą tak pochÂłoniĂŞci sobÂą, swymi troskami, pragnieniami i zawodami, smutkiem czy walkÂą i zdobywaniem, Âże wprost nie patrzÂą, wzrok przeĹ“lizguje siĂŞ po twarzach nie zatrzymujÂąc siĂŞ i nie widzÂąc wyrazu – staÂłego czy przemijajÂącego pod wraÂżeniem danej chwili – nie istnieje dla niech ta, jakÂże ciekawa ksiĂŞga ludzkiego oblicza. Nieraz nawet w rodzinie lub wĹ“ród dobrych znajomych nie staramy siĂŞ odczytywaæ tej subtelnej gry wyrazów twarzy o wiele wierniej odbijajÂącej prawdĂŞ wewnĂŞtrznych przeÂżyæ, aniÂżeli przypuszczamy. A przecieÂż moÂże to byæ tak pasjonujÂące nawet z punktu widzenia artysty i psychologa.

JakÂże czĂŞsto moÂżna naprawdĂŞ widzÂąc – bez jednego sÂłowa, bez jednego gestu – ulÂżyæ lub ukoiæ. Twarz, ruchy, gÂłos a nade wszystko uĹ“miech i Ĺ“miech zdradzajÂą czÂłowieka. Czytelnik moÂże powiedzieæ: „tak, ale najczĂŞĹ“ciej to , co w nich moÂżna wyczytaæ jest brzydkie, banalne i przeciĂŞtne, po cóÂż bym miaÂł siĂŞ tym interesowaæ?” Pozornie moÂże mieæ racjĂŞ. JeĹ“li chce sam naleÂżeæ do ludzi przeciĂŞtnych, racjĂŞ bĂŞdzie miaÂł tym wiĂŞkszÂą. Ale mówimy do tych, którzy z przeciĂŞtnoĹ“ciÂą niewiedzÂącej, bezcelowej egzystencji i chosem biernego Âżycia chcÂą zerwaæ. Mówimy do tych, którzy do duchowoĹ“ci chcÂą zdecydowanie d¹¿yæ, których przestaje obchodziæ ciÂągÂłe oczekiwanie i ¿¹danie czegoĹ“ od Âżycia, a w których siĂŞ ochota widzenia i wydobywania z siebie twórczej odpowiedzi na kaÂżdÂą rzecz, kaÂżde Âżycia „wyzwanie”. A wyzwaniem jest wszystko: kaÂżdy napotkamy choæby przelotnie czÂłowiek. Ludzie oddziaÂływujÂą na siebie nie tylko sÂłowami i widzialnymi czynnoĹ“ciami. Czynem moÂże byæ i myĹ“l, uczucie a nawet nasze „nastawienie”, ton wewnĂŞtrznego stosunku do tego, co spotykamy.

Pierwszym przejawem stosunku twórczego bĂŞdzie zainteresowanie czy to w obserwacji wyrazu twarzy, czy w sÂłuchaniu tego, co drugi czÂłowiek mówi; a zdradza siĂŞ o wiele bardziej tym, jak mówi aniÂżeli w tym, co mówi; „wsÂłuchiwanie siĂŞ” bezsÂłowne w atmosferĂŞ drugiego czÂłowieka. Im ten jest inteligentniejszy, bardziej obudzony wewnĂŞtrznie czy uczuciowo, tym owo usÂłyszenie jego „dŸwiĂŞku” jest ciekawsze. A jeĹ“li w naszym ogólnym nastawieniu jest ÂżyczliwoϾ, nieraz przez samo takie wsÂłuchanie siĂŞ moÂżemy przeÂłamaæ zaczarowany krÂąg samotnoĹ“ci i rozgrzaæ wiotczejÂące w zgnĂŞbieniu wewnĂŞtrzne miĂŞĹ“nie czÂłowieka. Z owego zainteresowania i wsÂłuchiwania siĂŞ – a moÂże ono dotyczyæ nie tylko ludzi, ale i przyrody, drzew, kwiatów, barw, szmerów, szelestów, wszelkich gÂłosów natury jak i Âżycia zwierzÂąt, czy teÂż „nastroju” róÂżnych miejsc, gdzie siĂŞ znajdujemy – rodzi siĂŞ  rozumienie, rozszerza siĂŞ skala wraÂżliwoĹ“ci i Âżycie staje siĂŞ bogatsze. A rozumienie wszystkiego, co Âżyje jest bliskie mÂądroĹ“ci.

Rodin, wielki rzeŸbiarz francuski, w swoim pamiĂŞtniku prywatnym pisaÂł, iÂż kaÂżdy prawdziwy artysta – nawet w ciĂŞÂżkich osobistych doĹ“wiadczeniach – zawsze jest czÂłowiekiem „okropnie szczĂŞĹ“liwym” (formidablement heureux), bo chce nieodmiennie widzieæ prawdĂŞ rzeczy, ludzi  i zjawisk oraz umie poza pozorem i formÂą dotrzeæ do sedna, przenikn¹æ w treϾ, wyczuæ wewnĂŞtrzne „sÂłowo” danej istoty; tĂŞ prawdĂŞ czci i jÂą niejednokrotnie oddaje w swej sztuce. I w tym procesie odsÂłaniania siĂŞ prawdy, przeÂżywa swoistÂą – moÂże nieco surowÂą a nawet jakby „gorzkÂą” – moc wobec nagoĹ“ci widzianego Âżycia. A przecieÂż nie oddaÂłby jej za Âżadne sÂłodkie zachwyty nad wyobraÂżanÂą uÂłudÂą. Okultysta zna radoϾ podobnÂą z jednÂą wszakÂże, doϾ znacznÂą róÂżnicÂą. Gdy artysta zadowala siĂŞ wiedzeniem i ewentualnie oddawaniem widzianego, okultysta ³¹czy siĂŞ z utajonym pod formÂą Âżyciem nie przestajÂąc widzieæ jej nagiej prawdy, która moÂże byæ brzydka, nie pociÂągajÂąca a nawet straszna; siĂŞga w to, co ukrywa siĂŞ poza niÂą, w owo: „duch siĂŞ w kaÂżdym poniewiera”. Bowiem wie dobrze, Âże ów duch nie umie siĂŞ jeszcze przejawiæ poprzez powÂłoki materii, nie potrafi opanowaæ zwierzĂŞcych atawizmów swych narzĂŞdzi. A czujÂąc owo „utajone”, Âłaczy siĂŞ z nim czynnie, bierze w nim niejako udziaÂł w doϾ dziwny, najczĂŞĹ“ciej nieĹ“wiadomy sposób. Z naszej strony potrzebna wiĂŞc jest czujna, Âżywa aktywnoϾ i ona to jest najwaÂżniejsza.

ZnajÂąc teorie psychoanalizy, jakÂże czĂŞsto w zwykÂłej rozmowie, sÂłuchajÂąc uwaÂżnie czyjegoĹ“ sposobu mówienia, moÂżemy poznaæ, ile dawnych urazów kryje siĂŞ poza szatÂą banalnych sÂłow; ile zadraÂżnieñ, bólów, blizn w pewnych specyficznych reakcjach na róÂżne zjawiska i fakty. Artysta, np. pisarz lubi takÂą obserwacjĂŞ, bo mu to daje materiaÂł psychologiczny, ale okultystĂŞ nie tylko to interesuje – widzi w tym czÂłowieku zahamowania Âżycia, widzi i czuje, iÂż nie pÂłynie ono swobodnie, a potyka siĂŞ zawadza o urazy, martwe punkty i nie moÂże uwolniæ siĂŞ z jakichĹ“ spowijajÂących mgieÂł czy wyobraÂżeniowych upiorów. A Âże ukochane ÂŻycie wszĂŞdzie jest w nim wci¹¿ zywe, korci go to i budzi samorzutnÂą chêæ rozproszenia tych mgieÂł, zmniejszenia zatorów, rozbicia przeszkód i jakby gorÂące pragnienie, by siĂŞ coĹ“ g³êbszego wydobyÂło z tego czÂłowieka; jakaĹ“ odrobina prawdy jego wÂłasnej wewnĂŞtrznej istoty. I to pragnienie wraz ze szczerym wczuciem siĂŞ w owo „utajone” moÂże mieæ przedziwne nastĂŞpstwa.

„CzyÂżbyĹ“my mogli istotnie komukolwiek w tym pomóc?” – moÂże siĂŞ spytaæ czytelnik. „Wszak na tzw. analizy psychologiczne, które majÂą nas uwalniaæ od podĹ“wiadomych urazów i zahamowañ, specjaliĹ“ci tracÂą wiele dni i tygodni. JakÂże my spotykajÂąc ludzi na parĂŞ godzin czy dni moglibyĹ“my coĹ“ uczyniæ w tej zÂłoÂżonej i trudnej dziedzinie?” I tak, i nie. GdybyĹ“my chcieli to Ĺ“wiadomie i z premedytacjÂą robiæ, oczywiĹ“cie byÂłoby to brakiem szacunku, a wiĂŞc i istotnej ÂżyczliwoĹ“ci wobec drugiego czÂłowieka. Ale gdy samo nasze wewnĂŞtrzne nastawienie jest silnie zabarwione miÂłoĹ“ciÂą Âżycia, czyli duszy, wszĂŞdzie i w kaÂżdym ona wÂłaĹ“nie poczyna dziaÂłaæ przy takim uwaÂżnym wpatrzeniu siĂŞ i wsÂłuchaniu w czÂłowieka – najczĂŞĹ“ciej poza naszÂą Ĺ“wiadomoĹ“ciÂą a moÂże nawet przypuszczeniem. I to jest dobre, bo tylko owa „nieĹ“wiadomoϾ” jest gwarancjÂą „czystoĹ“ci”, tj. bezinteresownoĹ“ci naszego stosunku. Sami moÂżemy zdawaæ sobie sprawĂŞ tylko z serdecznego zainteresowania i wspóÂłczucia dla zahamowañ i zatorów w innych; a przecieÂż coĹ“ siĂŞ moÂże dziaæ poza naszÂą Ĺ“wiadomoĹ“ciÂą. Ukrywa siĂŞ w tym przedziwna tajemnica. Ja mówi dalej Mickiewicz: „Na kaÂżdÂą myĹ“l czekajÂą szatan i AnioÂły”. Zamieñmy te niezbyt wspóÂłczesne sÂłowa na „Ĺ“wiadome energie” – jedne twórcze, duchowe, drugie destrukcyjne, co tamujÂą i niszczÂą Âżycie, a bĂŞdziemy mieli Ĺ“cis³¹ prawdĂŞ, która tak dobrze byÂła wieszczowi znana.

Jak niechêæ czy zÂłoϾ w czÂłowieku przyciÂąga podobne energie z otaczajÂącej atmosfery, tak ÂżyczliwoϾ i owo ukochanie ÂŻycia w kaÂżdym i wszĂŞdzie jest samo przez siĂŞ wyzwaniem rzuconym w przestrzeñ i przyciÂągajÂącym albo prÂądy kosmicznej energii MiÂłoĹ“ci rozpylonej wokóÂł, zogniskowujÂąc jÂą niejako w punkcie skÂąd wyszedÂł zew (tj. w sercu serdecznego czÂłowieka), albo Istoty rozumne (acz dla naszych oczu niewidzialne), którym jeszcze bardziej od nas chodzi o rozszerzanie siĂŞ Âżycia wszĂŞdzie i nieustannie. StÂąd kaÂżda miÂłoϾ czÂłowieka, byle czysta, tj. bez egocentryzmu, zwraca Ich uwagĂŞ i przywoÂłuje wspóÂłpracĂŞ. WiĂŞc samo serdeczne zainteresowanie z naszej strony i wczucie siĂŞ w drugiego czÂłowieka moÂże sprowadziæ skutki zupeÂłnie nieoczekiwane (przez Ich lub siÂły kosmicznej wspóÂłdziaÂłanie), a idÂące dalej niÂż mogÂłoby przypuszczaæ najĹ“mielsze nasze marzenie. Z naszej strony potrzeba tylko czujnej, Âżywej, serdecznej „aktywnoĹ“ci” wewnĂŞtrznej. Reszta nie do nas naleÂży.

MoÂżemy równieÂż uczyæ siĂŞ sÂłuchaæ jakby poza wierszami tego, co ludzie mówiÂą, albo teÂż porozumiewaæ siĂŞ „poza ich plecami” z ich istotnÂą duszÂą, apelowaæ wewnĂŞtrznie do tego, co w nich ukryte, najg³êbsze, a im samym jak i zwykÂłym, choæby przyjaznym im ludziom zupeÂłnie nieznane. KtóÂż ze znajomych Stefana Starzyñskiego czuÂł w nim bohatera, a przecieÂż nim byÂł. IluÂż bohaterów i Ĺ“wiĂŞtych jest i dziĹ“ poĹ“ród nas? A zadaniem okultystów czy tych, co chcÂą iϾ drogÂą Jogi, jest wyczuwaæ takie ukryte, potencjalne cechy w innych i zasilaæ je, a tym samym zbliÂżaæ ich przejawienie. CzyÂż nie jest to pomaganiem w rozszerzaniu wyraÂżeñ ÂŻycia? Znów przytoczĂŞ sÂłowa A. Besant: „Aby rozwin¹æ w sobie takÂą zdolnoϾ pomocy kaÂżdemu, trzeba jÂą zdobywaæ w codziennym dniu. Przede wszystkim uznaæ (nie tylko teoretycznie) jednoϾ Ducha we wszystkich ludziach. Wówczas Âłatwiej nam bĂŞdzie nie zwracaæ uwagi na ich wady, usterki, niemiÂłe cechy albo nawet na duÂże braki czy przewiny, jako nale¿¹ce do zewnĂŞtrznej natury czÂłowieka – a patrzeæ poza niÂą w g³¹b i dojrzeæ tam, choæby najbardziej stÂłumionÂą i niewidocznÂą DuszĂŞ. NastĂŞpnie trzeba uĹ“wiadomiæ sobie Âżywo odczuciem, nie tylko intelektem, iÂż Dusza ta w kaÂżdym usiÂłuje przejawiæ siĂŞ poprzez powÂłoki i ciasne ograniczenia osobowoĹ“ci”.

Ale i te ograniczenia i powÂłoki czÂłowieka trzeba badaæ i rozumieæ chcÂąc mu pomóc w sytuacji, gdy ktoĹ“ nas pyta o zdanie, o wyjaĹ“nienie jakiegoĹ“ palÂącego zagadnienia lub prosi bezpoĹ“rednio o radĂŞ. Nieraz dawanie innym dobrych rad dla nas samych, przekonywanie ich o sÂłusznoĹ“ci naszych przekonañ a nawet g³êbokiej wiary moÂże staæ siĂŞ narzucaniem lub wywoÂływaæ w nich poczucie „autorytetu”, a wówczas wiĂŞcej szkody moÂże to przynieϾ niÂż poÂżytku. KaÂżdy czÂłowiek ma wÂłasnÂą drogĂŞ, innÂą naturĂŞ, inna przyszÂłoϾ. ChcÂąc mu pomóc, musimy spojrzeæ od jego strony, wczuæ siĂŞ w jego przeÂżycia abstrahujÂąc na chwilĂŞ od naszych wÂłasnych, odrywajÂąc siĂŞ niejako od siebie wejϾ jak moÂżna najb³êbiej w jego Ĺ“wiat ze wszystkimi jego ograniczeniami, ciasnotÂą i przesÂądem. Dopiero gdy jakaĹ“ struna w nas odpowie pokrewnym dŸwiĂŞkiem jego psychicznemu Âżyciu, bĂŞdziemy mogli wydobyæ z naszej g³êbi takÂą radĂŞ, która z jego istotnÂą naturÂą bĂŞdzie w zgodzie, aÂż on sam poczuje, Âże jest to jakby gÂłos jego wÂłasnej duszy. Takie jednoczenie siĂŞ z osobowoĹ“ciÂą drugiego czÂłowieka i odczuwanie tego, co on czuje z jednoczesnym spojrzeniem od strony jego duchowej natury (moÂże jeszcze na wpóÂł uĹ“pionej) nie jest to Âłatwe, ale moÂżliwe. A tylko takie podejĹ“cie pomaga naprawdĂŞ. ZnaÂłam wielu ludzi serdecznych i gorÂąco chcÂących wszystkim wokóÂł pomóc, ale po swojemu nie liczÂąc siĂŞ z tym czy ich naturze to odpowiada, czy nie. A rezultaty tego byÂły smutne - mimowolne narzucanie nieraz bezuÂżytecznych a nawet utrudniajÂących, bo dla danego czÂłowieka obcych, choæ samo przez siĂŞ moÂże i dobrych metod lub wartoĹ“ci.

W stosunku naszym do ludzi waÂżnym teÂż jest poznanie lub wyczucie pobudek czÂłowieka. Te sÂą o wiele waÂżniejsze od widzialnych czynów, choæ moÂże siĂŞ to wydawaæ nielogicznym; dla wewnĂŞtrznej oceny jest to Ĺ“cisÂłe. Bo czyny sÂą zawsze wynikiem dawnych myĹ“li, namiĂŞtnoĹ“ci, czuæ; sÂą nieraz juÂż nieuniknionym ich skutkiem, jak Ĺ“ciĂŞcie siĂŞ nasyconego roztworu soli. Natomiast aktualnoĹ“ciÂą gotujÂącÂą bezpoĹ“redniÂą przyszÂłoϾ sÂą dzisiejsze pobudki, obecne myĹ“li i uczucia. Nieraz czÂłowiek popeÂłnia coĹ“, co dla niego samego jest wstrĂŞtne, jakby pchany przez jak¹œ fatalnÂą si³ê. Wówczas sam cierpi nawiĂŞcej, choæ rzadko rozumie jak to cierpienie stworzyÂł. Bywa teÂż odwrotnie – ktoĹ“ speÂłnia jakiĹ“ dobry czyn z niskÂą, interesownÂą, egoistycznÂą pobudkÂą. MoÂżna powiedzieæ ogólnie, Âże kaÂżdy kto chce Âżyæ duchowo powinien byæ niezmiernie ostroÂżyny w swych sÂądach i ocenach ludzi i ich czynów. GdyÂż idÂąc za zwykÂłymi sprawdzianami moÂżna nie tylko siĂŞ pomyliæ i czÂłowieka tym skrzywdziæ (wznieϾ zaporĂŞ na jego drodze, dodaæ mu niepotrzebnie trudnoĹ“ci) w i tak nie Âłatwej drodze walki jego duszy, a tym samym staæ siĂŞ czynnikiem przeszkadzajÂącym rozszerzaniu siĂŞ ÂŻycia. Ale moÂżna naszym posÂądzeniem pchn¹æ go do nowego zÂła, jak i skrzywdziæ siebie, bo powiĂŞkszajÂąc myĹ“lÂą sumĂŞ zÂła i cierpienia na Ĺ“wiecie opóŸniamy i swój wÂłasny rozwój.

Nigdy nie przypisywaæ nikomu zÂłych, niskich pobudek -  jest to jedna z najsurowiej przestrzeganych wskazówek w Jodze. Nie zastanawiaæ siĂŞ teÂż i nie roztrzÂąsaæ z innymi wad, uchybieñ, brzydkich cech, przewinieñ i grzechów ludzi, jeĹ“li nie jest to naszym wyraŸnym obowiÂązkiem, np. jako wychowawcy czy nauczyciela lub rodzica. Ale i wtedy pamiĂŞtajÂąc zawsze, Âże naszym zadaniem jest pomóc zmagajÂącej siĂŞ duszy, która usiÂłuje daæ sobie radĂŞ ze swymi krnÂąbrnymi narzĂŞdziami (myĹ“lo-czuciowym i fizycznym), a nie przeszkadzaæ w tej walce przez zasilanie naszÂą myĹ“lÂą jej „wrogów”. Z tego jasno wynika, Âże wszelkie obmowy, plotki, potĂŞpienia, oczerniania, itp. sÂą wrĂŞcz zÂłe, szkodzÂą innymi i nam samym. StwarzajÂą na naszej wÂłasnej jak i innych drodze nadwyÂżkĂŞ trudnoĹ“ci, jak umyĹ“lnie rzucane kÂłody pod nogi. Nie moÂże szybko rozwijaæ siĂŞ wewnĂŞtrznie ten, kto na to nie zwraca uwagi i ciÂągle ciĂŞÂżaru swym braciom walczÂącym dodaje, a siebie tym poniÂża i spÂłyca. GdybyÂż ludzie mogli to zrozumieæ!

A wreszcie najtrudniejszy stosunek do ludzi tzw. „zÂłych”, okrutnych, znĂŞcajÂących siĂŞ nad innymi zazwyczaj sÂłabszymi od siebie, itd. Trzeba wci¹¿ pamiĂŞtaæ ten aksjomat, o którym mówiÂłam na poczÂątku: organizm ludzkoĹ“ci ogarnia wszystkich, kaÂżda nienawiϾ zatruwa i szkodzi czy bĂŞdzie ona wyraÂżona przez zbrodniarza, czy przez tych, którzy w imiĂŞ sprawiedliwoĹ“ci nañ siĂŞ oburzajÂą i go nienawidzÂą i chcÂą dlañ kary, i ÂżywiÂą mĹ“ciwoϾ, itp. W kaÂżdym z nas tkwiÂą moÂżliwoĹ“ci nienawiĹ“ci i nei zdajemy sobie sprawy, Âże w oburzeniu naszym w stosunku do ludzi okrutnych tai siĂŞ ta sama nienawiϾ tylko w nieco innej formie. Zazwyczaj dziaÂłamy i czujemy zgodnie z mĹ“ciwym wskazaniem przeszÂłoĹ“ci: za kaÂżdÂą winĂŞ konieczna kara z tÂą róÂżnicÂą, Âże nie sami chcemy siĂŞ „mĹ“ciæ” i karaæ, a przekazaliĹ“my to prawom zespoÂłu, ale sami solidaryzujemy siĂŞ zwykle z tzw. „surowym wymiarem sprawiedliwoĹ“ci”. Dla zwykÂłego czÂłowieka jest to zrozumiaÂłe i naturalne. Ale nie dla czÂłowieka, który chce d¹¿yæ do Âżycia duchowego. Dla niego jedynym prawem muszÂą byæ sÂłowa Chrystusa.

Nie jest to Âłatwe; zrozumienie psychologii szerszej ponad przyjĂŞtÂą dziĹ“ przez naukĂŞ moÂże w tym dopomóc. A gdy  przyjmiemy (choæby jako roboczÂą hipotezĂŞ) prawo reinkarnacji, czyli powolne, poprzez setki istnieñ na ziemi opanowywanie przez Ducha swych narzĂŞdzi (fizycznej i myĹ“lowo-namiĂŞtnoĹ“ciowej natury) i poznawanie poprzez nie praw przejawionych Ĺ“wiatów dowiemy siĂŞ o niezÂłomnym Prawie przyczyny i skutku, dziaÂłajÂącym we wszystkich sferach wszechĹ“wiata. ÂŁatwiej zrozumiemy, Âże istniejÂą dziĹ“ na ziemi dusze „starsze” i „mÂłodsze”, tj. które rozpoczĂŞÂły swÂą wĂŞdrówkĂŞ poznawczÂą wczeĹ“niej lub póŸniej. MajÂą wiĂŞc za sobÂą niejednakowÂą iloϾ doĹ“wiadczeñ i wiedzy. Jedne majÂą jej wiĂŞcej, co wyraÂża siĂŞ w jaĹ“niejszym rozpoznawaniu co „dobre” a co „zÂłe” oraz w tym, co nazywamy „gÂłosem sumienia”. Inne sÂą jeszcze „niemowlĂŞce” i dla ich pojmowania to jest dobre, co im przynosi rozkosz czy przyjemnoϾ, choæby to krzywdziÂło innych. To jest zÂłe, co dla nich osobiĹ“cie jest przykre lub dokuczliwe. Te ÂżyjÂą dla atawistycznego prawa rzÂądzÂącego Ĺ“wiatem zwierzĂŞcym i dopiero bardzo powoli zbierajÂą doĹ“wiadczenia i nauki.

OczywiĹ“cie wĹ“ród ludzi zbrodniczych czy okrutnych jest wiele typów i w rozumnym prawodawstwie kaÂżdy typ musiaÂłby byæ inaczej traktowany. SÂą jednostki zupeÂłnie prymitywne, niemal nie ponoszÂące jeszcze peÂłnej za swe czyny odpowiedzialnoĹ“ci i sÂą caÂłkiem Ĺ“wiadome o perfidnym intelekcie, duÂżej przebiegÂłoĹ“ci i sprycie. Inne jeszcze popchniĂŞte sÂą do jakiejĹ“ zbrodni jakby „pomimo woli” przez „jak¹œ” si³ê, jak nieraz same okreĹ“lajÂą. Wreszcie fizycznie lub intelektualnie zwyrodniaÂłe, a do tego rzĂŞdu, sÂądzĂŞ, naleÂżaÂła znaczna czêœæ nazistów. CzÂłowiekowi prymitywnemu okrucieñstwo wobec drugiej istoty daje poczucie siÂły, zaspokaja jego „wolĂŞ ku potĂŞdze”, jak psychoanalitycy nazywali ten prymitywny a równie powszechny instynkt, jak instynkt pÂłci. A gdy spotykamy czÂłowieka o intelekcie bynajmniej nieprymitywnym, któremu przyjemnoϾ sprawia cierpienie drugiej istoty, mamy do czynienia ze spaczeniem tak powaÂżnym, Âże moÂżemy prawie byæ pewni, iÂż jest to chorobowe – psychiczne lub moralne skrzywienie. Pierwsze naleÂży do psychopatii, drugie jest zwykÂłej nauce nieznane, jest to nadwÂątlenie kontaktu ze swÂą DuszÂą, które moÂże prowadziæ do zupeÂłnego oderwania siĂŞ od niej, a to by odpowiadaÂło w duÂżej mierze teorii o „potĂŞpieniu”.

JakiÂż moÂże byæ nasz do tych wszystkich typów stosunek? Do pierwszego oczywiĹ“cie jak do moralnego niemowlĂŞcia, nie rozumiejÂącego naszych wartoĹ“ciowañ i sprawdzianów; do dziecka, które trzeba uczyæ, a nie karaæ. Do drugiego – choæ kaÂżde spoÂłeczeñstwo ma prawo ich izolowaæ, ale sama izolacja w dziesiejszej formie wywoÂłuje pogorszenie a nie polepszenie, pcha ich dalej po drodze nienawiĹ“ci, zÂłoĹ“ci i zemsty. A jedynÂą pomocÂą byÂłoby obudzenie jakichkolwiek wzruszeñ dobroci i choæby prymitywnej miÂłoĹ“ci i przywiÂązania oraz zmuszenie do jakiejkolwiek aktywnoĹ“ci jako przeciwwagi dla zimnego i chytrego intelektu. OczywiĹ“cie ze strony Jogów czy uczniów – tylko rozumienie a nie potĂŞpienie. Trzeci typ ma wiele odmian: od ludzi juÂż zupeÂłnie Ĺ“wiadomych „zÂłego i dobrego”, walczÂących szczerze ze swÂą niÂższÂą naturÂą, tĂŞskniÂących w tej czy innej formie do „lepszego” a nieoczekiwanie dla siebie pchniĂŞtych ku „zÂłemu”; aÂż do tych, którzy popeÂłniajÂą okrucieñstwa dla „idei” (czyli wÂłasnego, wyobraŸniÂą skreĹ“lonego, uÂłudnego zazwyczaj obrazu), dla jakiegoĹ“ wyÂższego celu, jak to czynili, np. inkwizytorzy. Dopuszczali siĂŞ oni najpotworniejszych okrucieñstw dla wÂłasnego wyimaginowanego pojĂŞcia o nauce Chrystusa – Pana nieskoñczonej MiÂłoĹ“ci – niby dla ratowania dusz mĂŞczonych heretyków. A ludzi na tym poziomie i dziĹ“ jest niemaÂło. Takim byÂł np. zabójca Gandhiego – fanatyk wpatrzony w swoje ciasne, maÂłe pojĂŞcie o Hinduizmie i w jego imiĂŞ ziejÂący nienawiĹ“ciÂą do wznoszÂącego tenÂże Hinduizm na wyÂżyny odnowienia – Gandhiego.

Zapewne natrudniejszy jest wÂłaĹ“nie stosunek do tego typu (takimi byli Faryzeusze), bo jest w nich to, co samemu ÂŻyciu jest wrogie – zakÂłamanie, obÂłuda, nieszczenie Âżycia dla wÂłasnej, potwornie nĂŞdznej fikcji. Ale i w tym wypadku, jak w poprzednim, o wiele Âłatwiejszym do ustosunkowania siĂŞ mogÂą byæ zastosowane sÂłowa znamienne i g³êbokie wypowiedziane przez jednego z najwiĂŞkszych ÂżyjÂących dziĹ“ ludzi, J. Krysznamurtiego. Gdy w parĂŞ dni po zabójstwie Gandhiego na wielkim zebraniu ktoĹ“ siĂŞ spytaÂł: „Kto jest wÂłaĹ“ciwie wienien Ĺ“mierci Gandhiego?”, padÂła dziwna na pozór odpowiedŸ: „Wy sami, kaÂżdy z was, który nienawidziÂł, kto swojÂą religiĂŞ i wÂłasne przekonania uwaÂżaÂł za jedynie dobre, a cudze lekcewaÂżyÂł; kto ÂżywiÂł niechêæ, pogardĂŞ, wy³¹cznoϾ...” Chwila zastanowienia a zrozumiemy, co ta odpowiedŸ zawiera. MyĹ“l, uczucie, namiĂŞtnoϾ jak mówiliĹ“my, sÂą konkretnÂą energiÂą. Ludzie oddziaÂływujÂą jedni na drugich. KtóÂż z nas moÂże byæ pewien, czy nie pchn¹³ kogoĹ“, kto siĂŞ znalazÂł w sferze dziaÂłania jego nienawistnych myĹ“li do takiej czy innej zbrodni? KaÂżdy okrutny czyn jest jeno konkretyzacjÂą, ostatnim punktem krystalizacji szeregu takich samym okutnych czucio-myĹ“li. A któÂż z nas od takch czucio-myĹ“li byÂł przez caÂłe Âżycie caÂłkowicie wolny? A jeĹ“li przyjmiemy reinkarnacjĂŞ, cóÂż wiemy o naszych poprzednich Âżywotach i ich dziedzictwie, tj. sumie nienawiĹ“ci, jakÂą w nich zrodziliĹ“my? Ta, jeĹ“li jej nie przeciwstawimy neutralizujÂącej energii, w kaÂżdej chwili moÂże skonkretyzowaæ siĂŞ w jakimĹ“ czynie, którego brzydotÂą sami bĂŞdziemy zdziwieni, jak i pchn¹æ do podobnego kogoĹ“, kto moÂże znaleŸæ siĂŞ blisko nas. Psychiczne atmosfery ludzi nie tylko wci¹¿ siĂŞ dotykajÂą, ale oddziaÂływujÂą na siebie wzajemnie w o wiele wiĂŞkszej mierze niÂż moÂżemy przypuszczaæ. Jak harmonijne i „dobre” przyciÂągajÂą podobne energie kosmiczne oraz równie harmonijne Ĺ“wiadome IstnoĹ“ci, tak dysharmonijne –  rozkÂładowe i niszczÂące przyciÂągajÂą te energie, które rozszerzanie siĂŞ Ĺ“wiadomoĹ“ci opóŸniajÂą, czyli utrudniajÂą rozkwit Âżycia (takÂą jest wszelka nienawiϾ, nawet w najÂłagodniejszej formie). A siÂł takich, równie Ĺ“wiadomych jak „anielskie” jest wokóÂł niemaÂło. Czyli nigdy nie wiemy czy nie jesteĹ“my indywidualnie wspóÂłodpowiedzialni za wszelkie dziejÂące siĂŞ wokóÂł nas zÂło, bo kolektywnie jesteĹ“my za nie odpowiedzialni zawsze jako nieoddzielne komórki jednego organizmu narodu i ludzkoĹ“ci.

KtóÂż wie, ile zbierajÂących siĂŞ przez wieki potwornych siÂł nienawiĹ“ci do ÂŻydów wylaÂło siĂŞ, gdy przepeÂłniÂł siĂŞ zbiornik w zbrodniach nazistów wobec ich? Czy kaÂżdy antysemita nie ponosi za nie zupeÂłnie wyraŸnej odpowiedzialnoĹ“ci? To samo stosuje siĂŞ do wszystkich okrucieñstw dziejÂących siĂŞ w naszych czasach. SÂą one uzewnĂŞtrznieniem tego, co w atmosferze myĹ“lo-czuæ i namiĂŞtnoĹ“ci wielkich zespoÂłów ludzkich kr¹¿yÂło jadem od lat czy od wieków. Dlaczego wÂłaĹ“nie w naszej epoce konkretyzuje siĂŞ to  w olbrzymich, przeraÂżajÂących rozmiarach? Bo jest to epoka przeÂłomowa przeciĂŞcia siĂŞ dwóch wielkich Âłuków ewolucyjnych, waÂżenia siĂŞ siÂł atawistycznych „wczoraj” (prawa zwierzÂąt) i siÂł nowopowstajÂących, czÂłowieczych, które zadecydujÂą o bezpoĹ“rednim, najbliÂższym i nieco dalszym „jutrze” ludzkoĹ“ci.

RozumiejÂąc to, ci z nas, którzy pragnÂą widzieæ to „jutro” a nwet jeszcze „dzisiaj” w Ĺ“wietle nowego promienia Ĺ“wiadomoĹ“ci i chcÂą sami wzi¹æ w tym czynny udziaÂł, muszÂą stosowaæ to prawo w swym Âżyciu. Nie jakieĹ“ nowe prawo, tylko to samo, które gÂłosiÂł Chrystus, o którym przed Nim mówiÂł Buddha (nienawiĹ“ci nie ugasisz nienawiĹ“ciÂą; nienawiϾ ugasisz tylko miÂłoĹ“ciÂą); a jeszcze wczeĹ“niej Szri Kriszna na wielkich polach Kurukszetry – bitwy Âżycia – w swej sÂłynnej Bhagawad Gicie. A stosujÂąc to prawo do owych najokrutniejszych, zÂło czyniÂących moÂże zdoÂłamy wydobyc z dna serca – gdzie ukrywa siĂŞ w kaÂżdym, który juÂż to rozumie, Chrystusowy Duch – litoϾ zamiast zemsty. Bo ci, którzy dziĹ“ czyniÂą zÂło, „zapÂłacÂą” za to sami niezmiernym cierpieniem w przyszÂłoĹ“ci, bowiem „co kto posieje, to i zeÂżnie”, z Prawa nikt naigrywaæ sie nie moÂże. NienawiϾ, chêæ odwetu i zemsty szkodzi, zatruwa przede wszystkim tego, który jÂą Âżywi i zespóÂł – np. Naród – do którego nienawidzÂący naleÂży. WiĂŞc ci, którzy swój Naród przwdziwie kochajÂą powinni siĂŞ tych namiĂŞtnych uczuæ specjalnie wystrzegaæ, by nie wsÂączaæ owych jadów w organizm Narodu. Warto nad tym g³êboko siĂŞ zastanowiæ. ChcÂąc myĹ“leæ matematycznie, naleÂżaÂłoby powiedzieæ: im wiĂŞksza zbrodnia, tym wiĂŞksza powinna byæ litoϾ dla sprawcy a miÂłoϾ dla grupy, w której ta zbrodnia siĂŞ dokonaÂła jako czĂŞĹ“ci caÂłoĹ“ci (np. narodu), jeĹ“li nie potrafimy jeszcze ogarn¹æ wszystkich ludzi, a ludzkoϾ zdawaæ siĂŞ nam moÂże abstrakcjÂą. Takie nautralizowanie zÂła, jak przetapianie go w wielkim rozÂżarzonym pÂłomieniu w nowy stop jest zadaniem tych, którzy na Ĺ’cieÂżkĂŞ przyspieszonego rozszerzania siĂŞ Ĺ“wiadomoĹ“ci chcÂą wstÂąpiæ lub juÂż niÂą kroczÂą. KtóÂż wie, czy nie jest to cicha, nieznana a najpiĂŞkniejsza funkcja w caÂłej ludzkoĹ“ci?

DziĹ“, gdy moment historyczny jest dla niej moralnie tak krytyczny, a zakrĂŞt drogi tak ostry i tak niebezpieczny potrzeba ochotników do tego przedziwnego zadania. Aby mu sprostaæ nie potrzeba ani uczonoĹ“ci, ani wybitnego intelektu czy wpÂływowego widzialnie stanowiska – potrzeba wielkiego serca, jednolitoĹ“ci charakteru i uniezaleÂżnienia siĂŞ od przeszÂłoĹ“ci, tak osobistej jak zespoÂłowej. A droga choæ „wÂąska” jest najpiĂŞkniejszÂą ze znanych mi na ziemi, bo staje przy nas NajwyÂższy Przyjaciel, gdy wedle tego, co tak dawno wskazywaÂł, zaczynamy Âżyæ i czyniæ w codziennym dniu.

Oby takich „ochotników” wĹ“ród Polaków znalazÂło siĂŞ wielu, bo kraj nasz byÂł w tej ostatniej epoce terenem najbardziej rozszalaÂłych i niszczÂących siÂł. CzyÂż nie naleÂży wiĂŞc rzuciæ na szalĂŞ równej mocy siÂły Chrystusowej dŸwigniĂŞtej z dna naszych serc? Odpowiedz sobie sam czytelniku.

---

W mym badaniu Âżycia i jego zagadnieñ staraÂłem siĂŞ zawsze sprowadzaæ wszystkie teorie do najjĹ“niejszej i najprostszej formy. Filozoficzne systemy, które traktujÂą problemy Âżycia w oderwaniu, w zÂłoÂżony czysto intelektualny sposób nie przemawiaÂły do mnie nigdy, ale wiem, Âże przemawiajÂą do wielu ludzi.

NajwaÂżniejszÂą, centralnÂą rzeczÂą jest sam cel naszego Âżycia. Nie ma wedlug mnie znaczenia,jak go sobie kaÂżdy po swojemu wyobraÂża. Czy chrzeĹ“cijanin nazwie go „niebo” lub zbawienie, a hindus czy buddysta – wyzwolenie lub doskonaÂłoϾ, a jeszcze ktoĹ“ inny „prawda”, szczĂŞĹ“cie lub „nadczÂłowieczeñstwo”, bĂŞdÂą to tylko róÂżnice nazw. Dla mnie trzy krĂŞgi lub stopnie wiodÂą do tego najwaÂżniejszego celu. Pierwszym jest maksyma – poznaj samego siebie, drugim – prawo karmy, trzecim –  czyn.

WyjaĹ“niĂŞ pokrótce, co pod tym rozumiem. „Poznaj samego Siebie” to staroÂżytne sÂłowa, które byÂły wyryte nad drzwiami greckich Ĺ“wiÂątyñ, bowiem Grecy uwaÂżali, Âże bez dokÂładnej znajomoĹ“ci naszej natury nie moÂżna daleko zajϾ a drogach Âżycia ani ich zrozumieæ. A badajÂąc naszÂą naturĂŞ i jej zÂłoÂżonÂą budowĂŞ trzeba braæ pod uwagĂŞ szerokie, wspaniaÂłe zadania rozwijajÂącej siĂŞ spiralnie ewolucji kaÂżdej duszy, jak to podaje filozofia ezoteryczna lub teozofia, bo bez tego nie zdobĂŞdziemy bodŸca w d¹¿eniu do naszego celu. A w tym badaniu i poznawaniu siebie musimy braæ pod uwagĂŞ ów drugi punkt czy stopieñ, o którym wspomniaÂłem, tj. prawo, które rzÂądzi naszym Âżyciem i jest najĹ“ciĹ“lej zwiÂązane z naszymi myĹ“lami, uczuciami i czynami. Jest to prawo przyczyny i skutku, czyli przyczynowoĹ“ci, zwane karmÂą. W nauce udowodniono, Âże akcja i reakcja sÂą odwrotne i sobie równe. Wszystkie religie i tym wielkim prawie mówiÂą. ChrzeĹ“cijañstwo o nim wspomina w sÂłowach: co czÂłowiek posieje, to i zbierze. Istnieje wiele przyrodniczych praw, ale tylko prawo karmy uczy nas wszystkich, gdyÂż jest ono kluczem zarówno do naszego szczĂŞĹ“cia, jaki i do wszelkich cierpieñ i udrĂŞczeñ. Nauczy ono w koñcu kaÂżdego bez wzglĂŞdu na to, jakie wyznaje wierzenia czy teorie, tworzyæ harmoniĂŞ zamiast zgrzytów niezgody i nienawiĹ“cie, bo samo Âżycie nieustannie nas zachĂŞca i zmusza do szukania pokoju i szczĂŞĹ“cia.

JeĹ“li jest to jedyne prawo, które nas naprawdĂŞ uczy, tedy rzÂądzÂąc przyczynami oczywiĹ“cie zdobĂŞdziemy równieÂż wÂładzĂŞ nad ich skutkami. WiĂŞc najwaÂżniejszym zagadnieniem bĂŞdzie zrozumienie, kiedy i jak stwarzamy owe przyczyny? Powiedzmy, Âże ktoĹ“ (nazwijmy go A) ma niechêæ, czyli wywoÂłuje niezgodĂŞ, tworzy zgrzyt w stosunku do kogoĹ“ drugiego (nazwijmy go B). Tym samym A stwarza pewnÂą przyczynĂŞ przez swoje bierne lub czynne postĂŞpowanie. W kaÂżdej chwili wiĂŞc, gdy tego zechcemy moÂżemy wywoÂływaæ pewne przyczyny myĹ“lÂą, uczuciem i czynem. KarmÂą B bĂŞdzie zneisienie tej niechĂŞci, gdyÂż sam daÂł do niej w przeszÂłoĹ“ci jakÂąs przyczynĂŞ, a przez swe obecne na niÂą reagowanie stworzy nowÂą przyczynĂŞ. JeĹ“li reakcja jego bĂŞdzie harmonijna, wywoÂła harmonijny skutek i odwrotnie. JeĹ“li zareaguje gniewem, czyli zÂłoĹ“ciÂą (zgrzytem) skutek bĂŞdzie nieharmonijny. Musimy zrozumieæ, Âże za kaÂżdym razem, gdy na coĹ“ siĂŞ gniewamy, mamy pretensjĂŞ lub ze zniecierpliwieniem krytykujemy lub oburzamy siĂŞ (choæby to byÂła nawet pogoda) stwarzamy tym nieharmonijne skutki. A gdy jestem Ĺ“wiadom, Âże siĂŞ oburzam czy to na Âżal, czy ostro coĹ“ krytykujĂŞ, muszĂŞ zdaæ sobie sprawĂŞ, Âże moje zrozumienie wielkiego prawa karmy jest bardzo niedoskonaÂłe. Przyroda nie zmusza nas do reagowania harmoniÂą, ale jeĹ“li wywoÂłujemy zgrzyty musimy nieuniknienie ponieϾ tego konsekwencje. WiĂŞc najwaÂżniejsze jest jak najstaranniej baczyæ na owo stwarzanie przyczyn. PowinniĹ“my byæ zawsze czujni i Ĺ“wiadomi naszych reakcji zwÂłaszcza na zdarzenia, które nas bezpoĹ“rednio osobiĹ“cie dotyczÂą oraz staraæ siĂŞ pamiĂŞtaæ, Âże mamy zupeÂłnÂą swobodĂŞ reagowania jak, siĂŞ nam podoba, tj. zawsze mamy moÂżnoϾ tworzenia przyczyn harmonijnych przez myĹ“l i uczucia. A jeĹ“li tworzÂą one wci¹¿ dysharmoniĂŞ, nie trzeba narzekaæ na los, gdy smutki i strapienia przewaÂżajÂą w naszym Âżyciu. Aldous Huxley powiedziaÂł sÂłusznie: „Zdarzenia i wypadki, jakie nas spotykajÂą nie sÂą doĹ“wiadczeniem, jest nim dopiero to, co czÂłowiek z tych zdarzeñ robi, tj. jak je przyjmuje.”

Czasem ludzie nie zdajÂąc sobie sprawy, Âże swymi reakcjami stwarzajÂą nowe przyczyny, mogÂą uwaÂżaæ prawo przyczynowoĹ“ci za naukĂŞ, która rozwija fatalizm, gdyÂż jesteĹ“my pozornie pod wÂładzÂą nie koñczÂącego siĂŞ Âłañcucha przyczyn i skutków i nie jesteĹ“my w stanie nic na to poradziæ ani spod tej wÂładzy siĂŞ wyrwaæ. Tymczasem jest odwrotnie, bo mamy peÂłnÂą swobodĂŞ w stwarzaniu nowych przyczyn. Od chwili, gdy zdamy sobie jasno sprawĂŞ, co stanowi przyczyny i skutki, zmienia siĂŞ caÂły nasz stosunek do ludzi, którzy nam dokuczajÂą, nas krzywdzÂą czy zwracajÂą siĂŞ ku nam z jakimkolwiek przykrym nastawieniem. Rozumiemy wówczas, Âże oni stwarzajÂą przyczyny dla swej przyszÂłoĹ“ci, my zaĹ“ znosimy tylko skutki tego, coĹ“my w przeszÂłoĹ“ci posiali. MoÂżemy im powiedzieæ: „WdziĂŞczny ci jestem, Âże uÂłatwiasz mi spÂłacenie dÂługu, który mógÂłby dalej mi ci¹¿yæ, a tobie wspóÂłczujĂŞ, bo sam siĂŞ zadÂłuÂżasz.”

A ostatni mój punkt czy teÂż stopieñ polega na zrozumieniu, Âże wszelka myĹ“l przy jej dostatecznym nasileniu musi zakoñczyæ siĂŞ czynem. JeĹ“li tylko przyjmujemy istnienie tego prawa przyczyny i skutku, ale nie postĂŞpujemy wedÂług niego, nie moÂżemy siĂŞ spodziewaæ radoĹ“ci ani szczĂŞĹ“cia w Âżyciu. Ziarna, które siejemy, (przyczyny, które stwarzamy teraz) muszÂą byæ harmonijne, jeĹ“li chcemy radoĹ“ci. Dr Arundale pisaÂł: „JakÂże maÂło ludzi rozumie, Âże kaÂżda troska, ból, smutek czy rozpacz, jak i kaÂżda radoϾ czy zadowolenie wĂŞdrujÂą poprzez caÂły Ĺ“wiat i caÂły Ĺ“wiat przenikajÂą.” JakÂże wiĂŞc niezmiernie waÂżne jest tworzyæ teraz harmoniĂŞ, teraz kaÂżdÂą myĹ“lÂą i kaÂżdym uczuciem wywoÂływaæ wielki ton miÂłoĹ“ci dla ogólnej, powszechnej symfonii Âżycia. W istocie Âżyjemy tylko w teraŸniejszoĹ“ci, w owym „wiecznym teraz” i mamy wÂładzĂŞ tylko nad tym, jak dziaÂłamy i jak reagujemy tylko w „teraz”, tylko w danej chwili. JeĹ“li potrafimy zupeÂłnie Ĺ“wiadomie rzÂądziæ kaÂżdÂą chwilÂą naszego Âżycia, dziaÂłaæ i reagowaæ tak, jak sami chcemy, bĂŞdziemy z koniecznoĹ“ci stwarzali takÂą sumĂŞ postĂŞpu i radoĹ“ci, jaka bĂŞdzie odpowiadaæ naszej umiejĂŞtnoĹ“ci harmonijnego czynu i reagowania. JeĹ“li w kaÂżdym momencie bĂŞdziemy stwarzaæ tylko harmonijne przyczyny, tedy zupeÂłnie naturalnie osiÂągniemy wkrótce nasz cel, jakkolwiek byĹ“my go nazwali. Osobiste okreĹ“lenie go nie jest w tym wypadku waÂżne. Nie znaczy to oczywiĹ“cie, Âże harmonijne przyczyny mogÂą wynikaæ z interesownych i ciasnych pobudek.

ZrozumiaÂłem niedawno, dlaczego jeden z najwiĂŞkszych myĹ“licieli wspóÂłczesnych J. Krishnamurti duÂże znaczenie nadaje czujnoĹ“ci i zdawaniu sobie sprawy z kaÂżdej chwili Âżycia. Trzeba nie tylko intelektualnego przyjĂŞcia prawa karmy.  Potrzeba ciÂągÂłej o nim pamiĂŞci i Ĺ“wiadomoĹ“ci jego aktualnego dziaÂłania. Dochodzi siĂŞ do tego nieraz latami rozmyĹ“lañ, ale i wielkÂą czujnoĹ“ciÂą i baczeniem na kaÂżdy czyn, myĹ“l i uczucie. Ĺ’wiadomoϾ, iÂż tworzymy nieuniknione karmiczne skutki, dopomaga nam do dziaÂłania i reagowania myĹ“lÂą i uczuciem coraz czĂŞĹ“ciej spokojnie i harmonijnie. JeĹ“li bĂŞdziemy wci¹¿ o tym najwaÂżniejszym prawie pamiĂŞtaæ, bĂŞdziemy teÂż usiÂłowaæ nie stwarzaæ nic, co by siĂŞ sprzeciwiaÂło harmonii teraz, w tej chwili, wówczas nasze osobiste koncepcje, jak i nazwa naszego ostatecznego celu nie bĂŞdÂą waÂżne. PoczuÂłem niedawno wielkoϾ wiary w powszechne braterstwo, zrozumiaÂłem, Âże wÂłaĹ“nie karma jest podstawÂą prawa braterstwa aÂż dopóki nie odkryjemy wÂłasnym doĹ“wiadczeniem nastĂŞpnego szczebla, gdzie juz rzÂądzi wszechwÂładnie miÂłoϾ.

UNESCO zwoÂłaÂło niedawno posiedzenie specjalistów od zagadnienia ras. Najlepsi wszechĹ“wiatowi specjaliĹ“ci w dziedzinie biologii, genetyki, psychologii i antropologii zgromadzeni w ParyÂżu opracowaÂłi naukowe podstawy równoĹ“ci wszystkich ras, wiĂŞc i jednoĹ“ci caÂłej ludzkoĹ“ci. To znalazÂło swój praktyczny wyraz w Karcie Praw Zjednoczonych Narodów. Innymi sÂłowy sformuowali podstawy filozofii powszechnego braterstwa.
OczywiĹ“cie jest doϾ Âłatwo staraæ siĂŞ o postĂŞpowanie braterskie jak i o braterskie myĹ“li i uczucia, gdy jesteĹ“my pewni, Âże odpÂłacÂą nam tym samym. JakÂże inaczej wyglÂądaÂł by nasz Ĺ“wiat, gdyby wszyscy zrozumieli niezÂłomnoϾ tego jednego prawa! Wszyscy staralibyĹ“my siĂŞ byæ humanitarni i Âżyæ z bliŸnim jak z bratem, choæby z zupeÂłnie egoistycznej pobudki, pamiĂŞtajÂąc, Âże nasze okrucieñstwo dziĹ“, zwróci siĂŞ z takim samym skutkiem przeciw nam jutro. Czyli reakcja bĂŞdzie tak samo nasilona jak nasza akcja. A gdybyĹ“my w to prawo wniknĂŞli g³êbiej, odrzucilibyĹ“my i egoizm rozumiejÂąc, Âże i on przyniesie nam odpowiednie, na pewno maÂło po¿¹dane skutki. I powoli wyrabialibyĹ“my w sobie o wiele szersze spojrzenie na Ĺ“wiat i czystsze uczucia.

ZapamiĂŞtajmy wiĂŞc te trzy podstawy: znaj siebie samego, karma i czyn, które doprowadzÂą nas zawsze do naszego celu. Gdy dziaÂłamy teraz stwarzajÂąc harmoniĂŞ myĹ“lÂą, uczuciem, czynem, jakieÂż mogÂą mieæ znaczenie odrĂŞbnoĹ“ci w naszym ujmowaniu i nazywaniu owego celu? CóÂż to szkodzi, Âże jeden go nazwie „zbawieniem” a inny doskonaÂłoĹ“ciÂą, szczĂŞĹ“ciem, prawdÂą czy Âżyciem. KaÂżdy musi dbaæ przede wszystkim o rozumienie Wielkiego Prawa, o czujnoϾ na wszystkie jego przejawy. Musi wiedzieæ, Âże trzeba tworzyæ harmoniĂŞ teraz przejawiajÂąc dobroæ, wspóÂłczucie i rozumienie, a unikajÂąc krytyki, niezadowolenia, gniewu, zÂłoĹ“ci, itp. Starajmy siĂŞ zrozumieæ, iÂż kaÂżdÂą chwilÂą, kaÂżdym obecnym momentem, owym teraz trzeba rzÂądziæ. A jeĹ“li potrafimy tworzyæ w obecnej chwili harmoniĂŞ –  radoϾ i szczĂŞĹ“cie stanie siĂŞ takÂże teraz, zaraz naszym udziaÂłem.

RozesÂłano niedawno ankietĂŞ z pytaniem: „Co jest bezpoĹ“rednim celem dla którego Âżyjecie?” Trzy tysiÂące osób odpowiedziaÂło i na tĂŞ iloϾ aÂż 94 procent stwierdziÂło, Âże po prostu znoszÂą teraŸniejszoϾ, a oczekujÂą czegoĹ“ lepszego w przyszÂłoĹ“ci, czyli czekajÂą, Âże siĂŞ coĹ“ stanie i zmieni w ich Âżyciu. Jest to zupeÂłnie faÂłszywe podejĹ“cie. Nie naleÂży ani marzyæ o szczĂŞĹ“ciu, które ma przyjϾ kiedyĹ“ w przyszÂłoĹ“ci, ani wspominaæ dawne, które przeszÂło, wszak jesteĹ“my pewni tylko tego, co jest dziĹ“. Czytamy, iÂż wielkie fabryki poddaja kaÂżdÂą nowowyprodukowanÂą naszynĂŞ starannym próbom i sprawdzaniu zanim jÂą wypuszczÂą na rynek. Wydaje siĂŞ, Âże najlepszym trenerem dla wypróbowywania wszystkich naszych filozoficznych teorii i religijnych przekonañ jest dom, rodzina a zwÂłaszcza ma³¿eñstwo. A iluÂż to ludzi skarÂży siĂŞ, Âże ich ma³¿eñstwo jest nieudane nie rozumiejÂąc, Âże aby mogÂło byæ „udane” nie tyle o doskonaÂłego i najbardziej dobranego towarzysza chodzi, ile o rozumienie i stosowanie praw przyrody dla stwarzania nieustannie harmonii w domu, gdzie jest ona tak bardzo waÂżna. G. Hodson Âładnie powiedziaÂł: „Teozofia czy jakakolwiek inna filozofia religijna jest przede wszystkim kwestiÂą Âżycia w codziennym dniu, szczĂŞĹ“cia, które mamy dawaæ, miÂłoĹ“ci, którÂą mamy dzieliæ z innymi.” JeĹ“li teorie naszez i wierzenia przejdÂą zwyciĂŞsko najwiĂŞkszÂą próbĂŞ Âżycia –  jak owe maszyny w fabrykach – na terenie rodziny, moÂżemy im zawierzyæ i byæ pewni; Âżadne argumenty nie zdoÂłajÂą nas przekonaæ, Âże siĂŞ mylimy lub poddaæ naszych wierzeñ w wÂątpliwoϾ.

Od chwili gdy rozumiemy, Âże kaÂżda dysharmonijna wibracja powróci do nas w tym samym nasileniu i w tej samej skali, w jakiej jÂą nadaliĹ“my, jasnÂą nam siĂŞ stanie koniecznoϾ panowania nad swymi nastrojami i uczuciami, które te wibracje stwarzajÂą. A smutki, zgnĂŞbienia, zgryzoty i troski, jak i utyskiwania i niezadowolenia stwarzajÂą wibracje wielce dysharmonijne i takieÂż do nas muszÂą powracaæ aÂż zrozumiemy ich ŸródÂła i zmienimy stosunek do siebie i Âżycia. JeĹ“li nie potrafimy nauczyæ siĂŞ innej wobec zycia i jego zdarzeñ postawy tylko przy pomocy rozsÂądku lub filozofii czy religii, tedy przyjdÂą wiĂŞksze cierpienia, aby nas jaĹ“niej przekonaæ, Âże sami jesteĹ“my za nie odpowiedzialni i nowe stosunki tylko nowym stosunkiem moÂżemy stworzyæ. Nauka ta musi byæ przyswojona, oczywiĹ“cie im prĂŞdzej tym lepiej. A rozumiejÂąc nieco wiĂŞcej tak zwane „wyroki losu”, wyrabiajÂąc wobec nich pewnÂą cierpliwoϾ i pogodĂŞ a tym samym zbliÂżajÂąc siĂŞ do duchowoĹ“ci poznamy wkrótce, iÂż prawem Âżycia jest miÂłoϾ. Jeden z wielkich Nauczycieli powiedziaÂł, Âże miÂłoϾ jest najwaÂżniejsza, Âże bez niej wszystkie cnoty sÂą jak woda wsiÂąkajÂąca w piasek.
RzÂądzenie kaÂżdÂą obecnÂą chwilÂą jest jednoznaczne z rozwijaniem miÂłoĹ“ci, bo centrum zainteresowania przesuwa sie powoli z naszej wÂłasnej osoby i jej przyjemnoĹ“ci ku dobru i radoĹ“ci innych, i powoli rozszerza siĂŞ na wszystkich. Jest to droga prawdziwej, Âżywej religii – bezpoĹ“rednie poznawanie Wiecznego przez odkrywanie naszej wÂłasnej najg³êbszej natury. Gdy poznajemy podstawy Âżycia i prawa, jakie nimi rzÂądzÂą, gdy widzimy wszystkie jego zdarzenia we wÂłaĹ“ciwej perspektywie, caÂłe Âżycie staje siĂŞ ciekawÂą i wielkÂą przygodÂą – zmienia siĂŞ w radoϾ, piĂŞkno i kochanie, dziĂŞki naszej wÂłasnej umiejĂŞtnoĹ“ci stwarzania odpowiednich przyczyn dla po¿¹danych skutków. Stajemy siĂŞ wówczas dosÂłownie twórcami wÂłasnego Âżycia. I dziĹ“, choæby wiele jeszcze cierpienia i przeciwnoĹ“ci los na gotowaÂł, moÂżemy cieszyæ siĂŞ piĂŞknem dŸwiĂŞków, ksztaÂłtów, barw, wdziĂŞkiem ruchu i harmonii w przyrodzie. Nikt i nic nie moÂże nam w tym przszkodziæ, byle byĹ“my mieli duszĂŞ na piĂŞkno otwartÂą i nie pozwalali jej zamykac siĂŞ i kurczyæ pod ciosami Âżycia, które mogÂą przy odpowiednim stosunku nas wzbogacaæ i wzmacniaæ, zamiast przygnĂŞbiaæ. Przyroda jest zawsze otwartym przed nami ŸródÂłem piĂŞkna i radoĹ“ci, nie narzuca siĂŞ, lecz gotowa darzyæ hojnie kaÂżdÂą wyciÂągniĂŞtÂą ku niej a prosto otwartÂą dÂłoñ.

RzÂądzenie kaÂżdÂą obecnÂą chwilÂą jest jednoznaczne z rozwijaniem miÂłoĹ“ci, bo centrum zainteresowania przesuwa sie powoli z naszej wÂłasnej osoby i jej przyjemnoĹ“ci ku dobru i radoĹ“ci innych, i powoli rozszerza siĂŞ na wszystkich. Jest to droga prawdziwej, Âżywej religii – bezpoĹ“rednie poznawanie Wiecznego przez odkrywanie naszej wÂłasnej najg³êbszej natury. Gdy poznajemy podstawy Âżycia i prawa, jakie nimi rzÂądzÂą, gdy widzimy wszystkie jego zdarzenia we wÂłaĹ“ciwej perspektywie, caÂłe Âżycie staje siĂŞ ciekawÂą i wielkÂą przygodÂą – zmienia siĂŞ w radoϾ, piĂŞkno i kochanie, dziĂŞki naszej wÂłasnej umiejĂŞtnoĹ“ci stwarzania odpowiednich przyczyn dla po¿¹danych skutków. Stajemy siĂŞ wówczas dosÂłownie twórcami wÂłasnego Âżycia. I dziĹ“, choæby wiele jeszcze cierpienia i przeciwnoĹ“ci los na gotowaÂł, moÂżemy cieszyæ siĂŞ piĂŞknem dŸwiĂŞków, ksztaÂłtów, barw, wdziĂŞkiem ruchu i harmonii w przyrodzie. Nikt i nic nie moÂże nam w tym przszkodziæ, byle byĹ“my mieli duszĂŞ na piĂŞkno otwartÂą i nie pozwalali jej zamykac siĂŞ i kurczyæ pod ciosami Âżycia, które mogÂą przy odpowiednim stosunku nas wzbogacaæ i wzmacniaæ, zamiast przygnĂŞbiaæ. Przyroda jest zawsze otwartym przed nami ŸródÂłem piĂŞkna i radoĹ“ci, nie narzuca siĂŞ, lecz gotowa darzyæ hojnie kaÂżdÂą wyciÂągniĂŞtÂą ku niej a prosto otwartÂą dÂłoñ.

Nauka nam mówi, iÂż caÂłe Âżycie jest jednoĹ“ciÂą. Gdy to wÂłasnym doznaniem odkrywamy, dobrotliwa ocena naszych bliŸnich i radosne spojrzenie na piĂŞkno przyrody stajÂą siĂŞ bardzo Âłatwe. Ale, aby móc radoĹ“nie oddŸwiĂŞkaæ na piĂŞkno, trzeba juÂż obudziæ w sobie przynajmniej do pewnego stopnia Ducha, a wówczas muzyka, np. moÂże nas unieϾ we wspaniaÂły Ĺ“wiat szczĂŞĹ“cia rozszerzajÂący siĂŞ coraz bardziej w miarĂŞ jak wchodzimy w jej tajemne zwiÂązki i ukryte melodie. C. Jinarajadasa (czyt. DÂżinaradÂżadasa) pisaÂł: „WĹ“ród wszystkich innych sztuk muzyka zajmuje specjalne, tylko jej wÂłaĹ“ciwe miejsce. Znaczenie muzyki nie sprowadza siĂŞ tylko estetycznej przyjemnoĹ“ci czy uczuciowego balsamu. ona moc odnawiania nas wewnĂŞtrznie i wprowadzania w samo Serce ÂŻycia o wiele szybciej i bardziej bezpoĹ“rednio aniÂżeli jakakolwiek inna sztuka.”

Rozkosz doznawana przy podziwianiu piĂŞkna stwarza w nas pewne przyzwyczajenie i potrzebĂŞ, toteÂż wci¹¿ szukamy nowych widoków, nowych przedmiotów, które by nam daÂły Ĺ“wieÂży zachwyt. Dr Arundale pisaÂł: „Poczynamy zbliÂżaæ siĂŞ nieco bardziej do wielkiego Âżycia Tego, którego moc grzmi w olbrzymich baÂłwanach wzburzonego morza, pieĹ“ci w pÂłomieniejÂących wschodach i zachodach sÂłoñca, a mówi potĂŞgÂą niebotycznych szczytów górskich; z Âżyciem Tego, którego wdziĂŞczna pieϖ pÂłynie w Ĺ“piewie ptaków, a chwieje siĂŞ w drobnych falach poruszanych wiatrem burzanów i traw. Wszystko, co jest w przyrodzie piĂŞkne, peÂłne czaru, jak i potĂŞgi, a nawet nasze wÂłasne ciaÂło trzeba widzieæ jako czêœæ Jego olbrzymiego zewnĂŞtrznego pÂłaszcza. Rozumieæ, iÂż wszystkie ksztaÂłty widzialnego Ĺ“wiata sÂą jakby czarÂą dla Jego boskiego Âżycia; Âże kaÂżda musi byæ czystym a odpowiednim kielichem dla spÂływajÂącej od Niego energii. W piĂŞknie wspaniaÂłych, ciĂŞÂżkich, deszczowych chmur, w grozie huraganów, gromów, bÂłyskawic, sztormów i w grze tĂŞczowych barw zachodów, i w tylu cudach przyrody moÂżemy poczuæ i dotkn¹æ Jego ÂŻycia i wznieϾ siĂŞ ponad siebie, i wstÂąpiæ chociaÂż w czÂąstkĂŞ Jego wszechogarniajÂącej Ĺ’wiadomoĹ“ci. A moÂże i zanurzyæ siĂŞ w niÂą g³êbiej aniÂżeli sÂłowa by mogÂły to kiedykolwiek wyraziæ.”

IluÂż z nas umie widzieæ bogactwo barw, odcieni i póÂłtonów, piĂŞkno linii i ksztaÂłtów tak, jak widzi je prawdziwy artysta? Ale tĂŞ wraÂżliwoϾ moÂżna w sobie obudziæ. TrochĂŞ studiów, zapoznanie siĂŞ z podstawami sztuki rozwinie w nas zmysÂł estetyczny, pomoÂże w postrzeganiu, a wiĂŞc i  cieszeniu siĂŞ harmoniÂą linii i barw w najprostrzych, ciÂągle spotykanych zjawiskach i przedmiotach. Spójrzmy np. na jedno pióro pawie, na ga³¹zki drzew, na przydroÂżny kwiat. A hodowanie ulubionych kwiatów u siebie wniesie w nasze Âżycie nowÂą a ciÂągle dostĂŞpnÂą radoϾ. Zapoznanie siĂŞ z podstawami muzyki i klasycznego tañca oraz poezji rozwinie w nas wiĂŞkszÂą wraÂżliwoϾ na rytm i dŸwiĂŞk, na muzykĂŞ linii i ruchu. Anatol France powiedziaÂł: „PiĂŞkny wiersz jest jak skrzypcowy smyczek dotykajÂący wraÂżliwych strun naszej duszy. Nie tylko swoje wÂłasne dŸwieki dobywa poeta, ale zmusza i nas do wydobycia naszej istotnej melodii.” NajwaÂżniejszÂą rzeczÂą jest dla mnie pochwycenie chwili naszej estetycznej radoĹ“ci. ZwykÂły czÂłowiek zdaje siĂŞ wci¹¿ tĂŞskniæ do czegoĹ“, czegoĹ“ ciÂągle wyglÂądaæ i oczekiwaæ, a gdy to przychodzi, jakby siĂŞ rozmija z jego treĹ“ciÂą, piĂŞknem czy znaczeniem, nie ocenia go, prawie przegapia. Starajmy siĂŞ na chwytaæ na gorÂąco chwilĂŞ radoĹ“ci, zachwytu, uniesienia; czuæ je dogÂłebnie, jakby zanurzyæ siĂŞ w treϾ momentów harmonii, gdy czujemy siĂŞ zbratani z kwiatami, zachodem, muzykÂą czy pieĹ“niÂą; gdy do nas przemawia poezja lub Âżywe sÂłowo kochanego czÂłowieka. Zanurzmy siĂŞ duszÂą w treϾ tych chwil, w ich utajone wibrujÂące Âżycie i niech harmonia ta uniesie nas w g³¹b wÂłasnej istoty, na skraj wspaniaÂłej dziedziny Ducha.

Annie Besant powiedziaÂła kiedyĹ“: „Wszak otacza nas Ĺ“wiat niezrównanego piĂŞkna. Fale jego uderzjÂą o naszÂą Ĺ“wiadomoϾ wci¹¿ ze wszech stron. Wszystko, co siĂŞ ukrywa w myĹ“li Boga, dotyka naszej duszy i naszych zmysÂłów teraz, a stopieñ naszej ewolucji wyraÂża siĂŞ w tym, ile z tego wszystkiego zdoÂłamy przyj¹æ i przyswoiæ. Nie chodzi wiĂŞc o zmiany poza nami, na zewnÂątrz, tylko to wewnĂŞtrzne przemiany znaczÂą nasz rozwój. Wszystko jest nam juÂż dane, ale zdolnoϾ przyjĂŞcia i przyswojenia obudziæ siĂŞ musi i rozwin¹æ w nas. W sferze najg³êbszej – w Rzeczywistym – caÂły wszechĹ“wiat istnieje w jednym punkcie. Kto zdoÂła do tej sfery dotrzeæ, ten siĂŞga w samo Serce ÂŻycia i w nim widzi, i czuje caÂłoϾ istnienia.”

Dlaczego nie umiemy cieszyæ siĂŞ drobnymi rzeczami codziennego dnia? – choæby soczystoĹ“ciÂą aromatycznego owocu; odĹ“wieÂżajÂącÂą wodÂą podczas upaÂłu, skromnym podwieczorkiem w towarzystwie przyjaciela lub kolegi na drodze naszych odkryæ i poszukiwañ. A gdy odpoczywamy, czyÂż nie jest rozkoszÂą wyciÂągn¹æ zmĂŞczone czÂłonki, rozprĂŞÂżyæ je na równym , prostym posÂłaniu lub zapadaæ w spokojny, miÂły sen po peÂłnym trudu i zdrowego zmĂŞczenia dniu? JeĹ“li potrafimy tak cieszyæ siĂŞ kaÂżdÂą mi³¹ rzeczÂą w przeciÂągu dnia i jakby do dna wychylaæ skromnÂą czarĂŞ drobnych przyjemnoĹ“ci, wkrótce nauczymy siĂŞ rozszerzaæ ten stosunek i na waÂżniejsze rzeczy i wiĂŞksze zdarzenia. A przez to o ileÂż wiĂŞcej stworzymy harmonii, a wiĂŞc radoĹ“ci i zadowolenia wokoÂło. ÂŻycie jest nieustannym przetwarzaniem siebie, aÂż w koñcu zdobywamy sztukĂŞ Âżycia peÂłniÂą w kaÂżdej chwili. A gdy siĂŞ juÂż nauczymy Âżyæ wci¹¿ w sÂłonecznym Ĺ“wietle – bez wzglĂŞdu na to, co nam Âżycie ze zdarzeñ przynosi (bo i smutne majÂą swój czar a tragiczne swÂą wielkoϾ) – zrodzi siĂŞ w nas pragnienie wskazania innym tej radoĹ“ci Âżycia, dopomoÂżenia im do odkrycia wÂłasnej drogi do harmonii i szczĂŞĹ“cia.

Ruskin pisaÂł w notatkach i uwagach w swojej szkole Sztuk PiĂŞknych podajÂąc niejako kwintesencjĂŞ swych rad dla uczniów: „Po kaÂżdym okresie wytĂŞÂżonej parcy zbadajcie, na ile wzrosÂła w was zdolnoϾ zachwytu i podziwu. SprawdŸcie, na ile rozszerzyÂła siĂŞ wasza umiejĂŞtnoϾ widzenia, gotowoϾ uczczenia kaÂżdej wielkoĹ“ci, wasza ochota do pracy w dziele Mistrzów. Na ile wzmogÂła siĂŞ wasza miÂłoϾ ku wszystkiemu, co istnieje. To jest nieustannym i jedynym sprawdzianem naszego postĂŞpu.”

Zbadajmy siebie sumiennie i zwaÂżmy, na ile wzrosÂła nasza radoϾ Âżycia, a to nam wskaÂże, czyĹ“my postÂąpili na przód w rzÂądzeniu sobÂą i w pog³êbianiu naszych odczuwañ. KaÂżda chwila Âżycia jest wspania³¹ sposobnoĹ“ciÂą do rozwiniĂŞcia cech charakteru i obudzenia w nas Ducha, albo do oddania usÂług innym myĹ“lÂą, jeĹ“li nie czynem. JeÂżeli z tych sposobnoĹ“ci bĂŞdziemy korzystaæ wówczas kaÂżdy dzieñ stanie siĂŞ krokiem ku naszemu celowi, ku zaspokojeniu naszej wrodzonej tĂŞsknoty do szczĂŞĹ“cia. UÂżywajmy wiĂŞc wszystkich sposobnoĹ“ci, by wzmocniæ naszÂą wÂładzĂŞ nad kaÂżdÂą chwilÂą. A im ta wÂładza jest wiĂŞksza, tym z koniecznoĹ“ci musimy byæ bliÂżej zarówno szczĂŞĹ“cia, jak i doskonaÂłoĹ“ci i peÂłni zycia.

---

CzĂŞsto spotykamy narzekania ludzi skÂądinÂąd myĹ“lÂących i powaÂżnych na warunki, w których ÂżyjÂą. Jest to jeden z najfatalniejszych b³êdów i nieporozumieñ. SÂłyszy siĂŞ utyskiwania: „Ach, gdybym miaÂł inne warunki, o ileÂż wiĂŞcej mógÂłbym osiÂągn¹æ. Gdybym nie byÂł wci¹¿ otoczony przez materialne zainteresowania i interesa, nie tak zwiÂązany obowiÂązkami i codziennÂą troskÂą z mnóstwem kÂłopotów i pracy na pewno mógÂłbym prowadziæ o wiele bardziej uduchowione Âżycie.” OtóÂż nie jest to sÂłuszne. Nie ma na Ĺ“wiecie takich warunków, które by mogÂły powstrzymywaæ wewnĂŞtrzny rozwój czÂłowieka lub przeszkodziæ jego najg³êbszemu Âżyciu. Uduchowienie nie zaleÂży od otoczenia, a jedynie od naszego wÂłasnego stosunku do Âżycia. Postaram siĂŞ przedstawiæ, jak moÂże zwykÂłe, codzienne Âżycie staæ sie pomocÂą, zamiast byæ przeszkodÂą w rozwoju wewnĂŞtrznym.

JeĹ“li czÂłowiek nie rozumie stosunku rzeczy materialnych do rzeczy duchowych, jeĹ“li je oddziela tworzÂąc nieprzebytÂą pomiĂŞdzy nimi przegrodĂŞ, jeĹ“li przeciwstawia Âżycie zwykÂłe w Ĺ“wiecie zajêæ, obowiÂązków, interesów Âżyciu wewnĂŞtrznemu, duchowemu i uwaÂża je za groŸnych nieprzyjacióÂł, tedy oczywiĹ“cie napotka na olbrzymie trudnoĹ“ci. Wówczas napiĂŞcie Âżycia codziennego, zarobkowej pracy oraz róÂżne bodŸce i naciski materialnego Ĺ“wiata, a takÂże nieustanne fizyczne pokusy, jak i pochÂłoniĂŞcie myĹ“li materialnymi troskami mogÂą uczyniæ pojĂŞcia o Âżyciu wewnĂŞtrznym czymĹ“ nierealnym i mglistym. Jakiej wiĂŞc potrzeba magii, aby odwróciæ ten stosunek. JakÂą znaleŸæ alchemiĂŞ, by Âżycie duchowe zajĂŞÂło wÂłaĹ“ciwe, tj. najwaÂżniejsze dla nas miejsce? JeĹ“li to siĂŞ stanie, wówczas rzeczywistoϾ tego wewnĂŞtrznego Âżycia zacznie siĂŞ przejawiaæ poprzez wszystkie nasze czyny i dziaÂłania, prace i obowiÂązki samorzutnie i prosto. Jak¹¿ tedy zasÂłonĂŞ naleÂży usun¹æ z naszych oczu, jakie odrzuciæ caÂłuny owijajÂące nas tak szczelnie, Âże aÂż tamujÂące szeroki, swobodny oddech?

Postarajmy siĂŞ o to. Wiemy, Âże wielokrotnie powtarzane pytanie, czy tzw. czÂłowiek „Ĺ“wiatowy, Ĺ“wiecki” pracujÂący wsród zwykÂłych warunków materialnego Ĺ“wiata moÂże jednoczeĹ“nie prowadziæ Âżycie duchowe spotykaÂło negatywnÂą odpowiedŸ. W kaÂżdej epoce, w kaÂżdym kraju i kaÂżdej religii zadawano to pytanie i zawsze ta sama przychodziÂła odpowiedŸ: „nie, nie moÂże”. SÂłowa te rozbrzmiewaÂły w Egipcie i w Indii, jak i w rzymskim katolicyzmie, wszĂŞdzie tam, gdzie usiÂłowano szukaæ Boga przez usuwanie siĂŞ od ludzi i zamykanie siĂŞ w pustelniach oddajÂąc siĂŞ kontemplacji. A przecieÂż takie Âżycie w zaciszach i leĹ“nych ustroniach jest dla nas dziĹ“ w warunkach naszej cywilizacji niemoÂżliwe. CzyÂż z tego powodu nie mamy interesowaæ siĂŞ duchowoĹ“ciÂą ani tĂŞskniæ i pragn¹æ poznania wewnĂŞtrznych g³êbokich prawd? Ĺ’miem twierdziæ, Âże przeciwstawianie sobie tzw. Ĺ“wieckiego czynnika religijnemu i duchowemu, choæ wielokrotnie powtarzane w historii, jest niesÂłuszne, bo opiera siĂŞ na mylnym zaÂłoÂżeniu, Âże sÂą to dwa nigdy ze sobÂą nie godzÂące siĂŞ bieguny. Ludzie, którzy uwaÂżajÂą siĂŞ za religijnych traktujÂą najczĂŞĹ“ciej niedzielĂŞ jako „poĹ“wiĂŞconÂą” Bogu i myĹ“lÂą wówczas o modlitwie, a zapominajÂą o niej przez szeϾ dni w tygodniu tak, jakby one nic z religiÂą nie miaÂły wspólnego. Jakby o Duchu naleÂżaÂło myĹ“leæ tylko raz w tygodniu, a przez szeϾ dni o Âżyciu materialnym róÂżnych spraw i interesów. Ten podziaÂł Âżycia na Ĺ“wieckie i religijne lub duchowe tak siĂŞ utarÂł, Âże wcale siĂŞ nie zastanawiamy nad jego nielogicznoĹ“ciÂą. Bo w niedomówieniu przyjmujemy, Âże duch czy dusza jest czymĹ“ poza naszym codziennym dniem pracy i walki. A co za tym idzie, wyrabia siĂŞ pojĂŞcie, Âże dusza jest czymĹ“ oddzielnym, ku czemu nalezy zwracaæ siĂŞ od czasu do czasu, jakby do czegoĹ“ poza nami, gdzieĹ“ na zewnÂątrz, daleko od nas zwykÂłych, jakimi siebie znamy. Dusza od Ĺ“wiĂŞta, a ciaÂło i rozsÂądek kierujÂący naszym postĂŞpowaniem na codzieñ.

Jest to zasadniczy b³¹d i to b³¹d w skutkach fatalny. SÂłuszne, zgodne z prawdÂą pojĂŞcie mówi, Âże Duch zawsze , wszĂŞdzie i w kaÂżdej dziedzinie (a wiĂŞc i w czÂłowieku) jest Âżyciem, ruchem, energiÂą, a zewnĂŞtrzny Ĺ“wiat jest formÂą, która bez niego nie mogÂłaby istnieæ. CzÂłowiek jako taki sam jest duchem czy duszÂą, która jest motorem i impulsem ku wszelkiemu dziaÂłaniu, wiĂŞc zewnĂŞtrzny Ĺ“wiat jego zajêæ, obowiÂązków, pracy powinien byæ jej wyrazem, zgadzaæ siĂŞ z jej rytmem, jeĹ“li nie ma siĂŞ on staæ „bezdusznÂą”, ciasnÂą i coraz bardziej nas ograniczajÂącÂą klatkÂą.

WszechĹ“wiat jest tworem myĹ“li Boga, jest wyrazem Jego Âżycia, wiĂŞc wszystkie dobre, uÂżyteczne dziaÂłalnoĹ“ci stanowiÂą czÂąstkĂŞ boskiego dziaÂłania. KoÂło Âżycia nieustannie siĂŞ obraca a siÂła, która wprawia je  w ruch i ten ruch wci¹¿ utrzymuje, jest si³¹ Boga. My jesteĹ“my tylko jakby Jego rĂŞkÂą, która ledwie dotyka powierzchni tego koÂła. Wszelka peÂłniona na Ĺ“wiecie praca jest Jego pracÂą. GdybyĹ“my to odrzucili, musielibyĹ“my uznaæ, Âże nic nie jest Jego. Wszystko, co sÂłuÂży czÂłowiekowi, co pomaga w ruchu i rozwoju jakichkolwiek dziedzin Âżycia jest – wedle zgodnego z prawdÂą rozumienia – dziaÂłaniem  BoÂżym, a uwaÂżanie tego za „Ĺ“wieckie”, ludzkie czy laickie jest widzeniem faÂłszywym, niezgodnym z prawdÂą. Kupiec w swym biurze, sprzedawca za ladÂą, lekarz w szpitalu, nauczyciel w szkole, prawnik w sÂądzie, itp. speÂłniajÂą równie „religijnÂą” pracĂŞ jak kapÂłan w koĹ“ciele czy uduchowiony myĹ“liciel trudzÂący siĂŞ nad g³êbokim dzieÂłem. Zanim nie spojrzymy z tego punktu na Ĺ“wiat, bĂŞdzie siĂŞ nam wydawaÂł bezsensownym a nawet strasznym lub okrutnym. Dopóki nie potrafimy widzieæ jednego Âżycia we wszystkim i rzecz kaÂżdÂą majÂącÂą swe korzenie w tym jedynym ÂŻyciu, pochodzÂącÂą z jednego ÂŹródÂła, dopóty bĂŞdzie na nas czyhaæ beznadziejnoϾ, zagadki bez odpowiedzi, problemy bez rozwiÂązania.

JeĹ“li to jest prawdÂą, jeĹ“li istnieje tylko jedno, jedyne ÂŻycie, w którym wszyscy bierzemy udziaÂł, które i nas oÂżywia, jedna twórcza myĹ“l, która stworzyÂła i urobiÂła wszechĹ“wiaty i ciÂągle je utrzymuje, w takim razie choæby nawet przenajwyÂższÂą i niedosiĂŞgalna byÂła owa nie wyraÂżona w kosmosie widzialnym istnoϾ Boga (a Bhagawad Gita to jasno podkreĹ“la: „CzÂąstkÂą Siebie stworzyÂłem Ĺ“wiat, a Sam trwam niezmienny”, mówi Kriszna o sobie jako o NajwyÂższym) – jednak caÂłe stworzenie jest boskie bez wzglĂŞdu na to, iÂż Istota Boga nieskoñczenie je przewyÂższa. A z chwilÂą, gdy zrozumiemy, Âże wszystko co istnieje jest boskie, dotykamy stóp Boga. JeĹ“li prawdÂą jest, Âże On jest wszechobecny, tedy musi byæ zarówno na rynku, na pustyni, zarówno w sklepie jak na pustyni i moÂżna Go znaleŸæ tak samo w zatÂłoczonym mieĹ“cie, jak w cichych ustroniach. Nie chcĂŞ przez to powiedzieæ, Âże nie jest Âłatwiej poczuæ Jego potĂŞgĂŞ, wielkoϾ i bliskÂą obecnoϾ we wspaniaÂłoĹ“ci oĹ“nieÂżonych szczytów czy w g³êbi dziewiczych puszcz lub w przepiĂŞknych górskich parowach, gdzie przyroda zdaje siĂŞ do nas przemawiaæ wyraŸnie i donoĹ“nie. ChcĂŞ powiedzieæ, Âże choæ w tych piĂŞknych zakÂątkach ziemi sÂłyszymy Jego gÂłos wyraŸniej, oznacza to tylko, iÂż mamy za maÂło wraÂżliwy sÂłuch, by odróÂżniæ Jego gÂłos wĹ“ród zgieÂłku i wrzawy ludzkich zbiorowisk. I wcale nie dowodzi to, Âże przemawia On tam ciszej czy mniej jasno. Jest to naszÂą sÂłaboĹ“ciÂą, Âże pozwalamy, aby gwar, tÂłok, poĹ“piech naszych miast ogÂłuszaÂł nas do tego stopnia, Âże stĂŞpia i naszÂą wewnĂŞtrznÂą wraÂżliwoϾ na gÂłos, który nigdy nie milknie. GdybyĹ“my byli silniejsi a sÂłuch nasz bardziej ostry i wyrobiony, gdybyĹ“my byli wewnÂątrz w duszy bardziej skupieni, moglibyĹ“my dojrzeæ Âżycie Boga równie wyraŸnie na gwarnych placach Londynu czy ParyÂża, jak wĹ“ród najwspanialszej przyrody gór lub w ciszy wygwieÂżdÂżonej nocy. WiĂŞc pierwszÂą rzeczÂą, którÂą musimy zrozumieæ jest to, Âże nie sÂłyszymy Go i nie odczuwamy dlatego, Âże mamy wzrok i sÂłuch nie doϾ ostry i wraÂżliwy, jesteĹ“my niemal gÂłusi i Ĺ“lepi.

Zbadajmy teraz, jakie trzeba speÂłniæ warunki, aby czÂłowiek pozostajÂący w zwykÂłym Ĺ“wiecie mógÂł prowadziæ prowadziwie duchowe Âżycie, gdyÂż przyznajĂŞ, Âże pewne warunki musi wypeÂłniæ. Czy zapytaliĹ“cie siebie kiedykolwiek, dlaczego otaczajÂące nas przedmioty przyciÂągajÂą nas, dlaczego mamy takÂą chêæ posiadania wielu z nich? Nasze po¿¹danie jest odpowiedziÂą na ich zewnĂŞtrznÂą ÂładnoϾ, ponĂŞtnoϾ, miÂły wyglÂąd lub obietnicĂŞ przyjemnoĹ“ci, jakÂą zdajÂą siĂŞ nam zapowiadaæ. OtóÂż, gdyby przeznaczeniem ich nie byÂło przyciÂąganie nas, nie znalazÂły by siĂŞ na naszej drodze. Gdyby miaÂły byæ tylko przeszkodami w naszym rozwoju po cóÂż, by przed nami stawaÂły? Na pytanie po co zachodzÂą nam drogĂŞ odpowiedzieæ moÂżna, iÂż tak jak matka chcÂąc skÂłoniæ dziecko do ruchu i wysiÂłku, który je niebawem nauczy chodziæ o wÂłasnych siÂłach, pokazuje mu nie zanadto z bliska jakieĹ“ Âładne cacko, jak¹œ ciekawÂą zabawkĂŞ, a dziecko uderzone pociÂągajÂącym jej widokiem chce pochwyciæ ten przedmiot, który jest tak blisko, a jednak na razie nie w obrĂŞbie jego uchwytu. UsiÂłuje wiĂŞc stanÂąc na nóÂżki i choæ potyka siĂŞ i pada parĂŞ razy, nie zniechĂŞca siĂŞ, bo jest niejako urzeczone po¿¹danym przedmiotem i wci¹¿ wysiÂłek ponawia. A wartoϾ tego nie leÂży w zabawce, którÂą wreszcie pochwyci i po chwili zepsuje, poÂłamie i rzuci szukajÂąc nowej, ale leÂży w bodŸcu, który skÂłania je do ruchu i wysiÂłku, który budzi w nim Âżycie i zmusza do akcji podczas siĂŞgania po po¿¹dany przedmiot, choæ ten znudzi siĂŞ mu wkrótce po jego zdobyciu. Podobnie postĂŞpuje z nami wielkie macierzyñskie Serce, które nad nami czuwa i stara siĂŞ pomagaæ w wyrabianiu naszych wewnĂŞtrznych muskuÂłów wci¹¿ ukazujÂąc prymitywnej Ĺ“wiadomoĹ“ci jakieĹ“ ponĂŞtne przedmioty, pobudza jÂą i zasila ich po¿¹danie, aby wÂładze ukryte wewnÂątrz w stanie niemal uĹ“pienia pobudziæ do dziaÂłania i skierowaæ ku zewnÂątrz, by zmusiæ do wysiÂłku, bez którego nic nie daje siĂŞ zdobyæ. I oto wci¹¿ nas wabi róÂżnymi cackami i zabawkami, jakie Âżycie tak hojnie stawia na naszej drodze. Istotnie rzucamy siĂŞ naprzód w usiÂłowaniu zdobycia i pochwycenia po¿¹danego, zmagamy siĂŞ i walczymy, a gdy nam siĂŞ to zdobycie udaje i trzymamy upragnionÂą rzecz w rĂŞku, przez chwilĂŞ siĂŞ niÂą cieszymy, ale niebawem ona blednie, a nierzadko owo „rajskie jabÂłko” zmienia siĂŞ w garstkĂŞ popioÂłu. Natomiast po¿¹danie nasze czy tĂŞsknota zwracajÂą siĂŞ w innÂą stronĂŞ ku nowym przedmiotom. Jest to metodÂą wzrostu i rozwoju, metodÂą zmuszajÂącÂą nas do wyrabiania siĂŞ. Rezultat jest widoczny w nas samych. JakieĹ“ wÂładze zostaÂły obudzone, jakieĹ“ zdolnoĹ“ci rozwiniĂŞte, jakaĹ“ dotÂąd ukryta siÂła znalazÂła swój wyraz, a skÂłonnoϾ przejawiÂła siĂŞ w czynie. O to wÂłaĹ“nie chodzi, wÂłaĹ“nie to jest celem boskiego Nauczyciela, który uczy nas zawsze metodÂą poglÂądowÂą. Sam przedmiot po¿¹dania jest raz po raz odrzucany, gdy skutek wysiÂłku, by go zdobyæ, zostaÂł przyswojony. I tak przechodzimy od jednego przedmiotu czy celu do drugiego, od jednego stopnia ewolucji na nastĂŞpny. Ale, aby w peÂłni oceniæ caÂłe piĂŞkno tego boskiego planu ewolucji trzeba przyj¹æ reinkarnacjĂŞ, tj. ciÂągÂłoϾ rozwoju poprzez wiele wcieleñ, ciÂągÂłoϾ wysiÂłków i dokonañ, zdobyczy i nowych usiÂłowañ. Jednak nawet w obrĂŞbie jednego Âżycia moÂżemy siĂŞ przekonaæ, iÂż wiĂŞcej zyskujemy przez wysiÂłek aniÂżeli przez samÂą zdobycz. A nagrodÂą zmagania siĂŞ i walki jest rozwój jakichĹ“ wÂładz, cech czy zdolnoĹ“ci, jak to sÂłusznie powiedziaÂł Carpenter: „KaÂżdy ból, jaki przeszedÂłem w jednym Âżyciu, staÂł siĂŞ mocÂą i zdolnoĹ“ciÂą w nastĂŞpnym”. ObserwujÂąc bacznie moÂżemy rozpoznaæ dziaÂłanie tego prawa nawet na przestrzeni jednego krótkiego Âżywota pomiĂŞdzy kolebkÂą a grobem – wzrastamy nie przez zewnĂŞtrzne zdobycze a przez rozwój psychicznych cech potrzebnych do zwyciĂŞstwa.

A gdy dÂługie doĹ“wiadzczenie rozwinĂŞÂło juÂż w czÂłowieku mÂądroϾ, owe przedmioty tracÂą powab i moc przyciÂągania, i pierwszym tego przejawem jest zaprzestanie wysiÂłku. To jednak oznaczaÂłoby zastój, stagnacjĂŞ. Gdy przedmioty zewnĂŞtrznego Ĺ“wiata poczynajÂą nas mniej pociÂągaæ, zdajÂą sie nam mniej cenne i godne zdobywania, wówczas nastaje czas na szukanie nowej pobudki i motywu dziaÂłania. A tym nowym motywem do czynu majÂącego juÂż duchowÂą wartoϾ jest przede wszystkim poczucie obowiÂązku, dziaÂłanie nie dla osobistych korzyĹ“ci czy nagród a dlatego, Âże czynnoϾ musi byæ speÂłniona jako, Âże stanowi nasz obowiÂązek.

WeŸmy czÂłowieka zwykÂłego, dziaÂłajÂącego z egoistycznych motywów i przypatrzmy siĂŞ czego potrzeba, aby siĂŞ staÂł czÂłowiekiem uduchowionym. WezmĂŞ jako przykÂład takiego, który gromadzi miliony, który postawiÂł sobie za cel Âżycia zdobycie fortuny i ku temu kieruje wszystkie swe wysiÂłki. Mamy takich ludzi na Ĺ“wiecie tysiÂące. Zastanówmy siĂŞ, jak siĂŞ przedstawia Âżycie takiego czÂłowieka. Oto przyporzÂądkowuje on wszystko temu jedynemu celowi. Przede wszystkim musi opanowaæ swe ciaÂło, bo jeĹ“li ono weŸmie nad nim górĂŞ, bĂŞdzie wydawaÂł miesiĂŞcznie wszystko, co wysiÂłkiem zarobiÂł. Nie bĂŞdzie pobÂłaÂżaÂł zachciankom ciaÂła, by móc wiĂŞcej zgromadziæ, a nie traciæ na zbytki, wybryki i niekoniecznie przyjemnoĹ“ci. Musi przyzwyczaiæ organizm do wytrzymaÂłoĹ“ci w pracy, do znoszenia trudów i wysiÂłków, jeĹ“li zachodzi tego potrzeba. PrzekreĹ“laæ nawet normalne Âżadania fizycznego organizmu, jak chêæ dÂłuÂższego spoczynku czy uchylania siĂŞ od zbyt dÂłuÂższego natĂŞÂżenia. Czyli w swym d¹¿eniu do fortuny musi wci¹¿ opanowywaæ swe ciaÂło i stawaæ siĂŞ jego wszechwÂładnym panem. Jest to wiĂŞc pierwsza rzecz, jakiej siĂŞ uczy – caÂłkowitego opanowania fizycznego ciaÂła.

NastĂŞpnie zdobywa koncetracjĂŞ uwagi i siÂły myĹ“li, rozwój sprytu, przewidywania, wÂłaĹ“ciwej oceny odpowiedniej dla pewnych poczynañ chwili, szybkiej decyzji, wytrwaÂłoĹ“ci w raz obranej linii dziaÂłania. Inaczej zostanie zdystansowany przez rywali, pokonany przez wspóÂłzawodniczÂących z nim na tym samym terenie ludzi. Musi ich pobiæ w wielu punktach chcÂąc osiÂągn¹æ najlepsze rezultaty, a to wymaga duÂżego wysiÂłku intelektu. Po prostu po¿¹danie zÂłota zmusza go do koncentracji i rozwoju mentalnego, czyli nie tylko zdobywa opanowanie ciaÂła, ale i umysÂłu. CzyÂż nie zdobywa nic wiĂŞcej? Owszem – silnÂą wolĂŞ; tylko ludzie silni i zdecydowani zwyciĂŞÂżajÂą w takim wyĹ“cigu. I oto dusza wzmacnia siĂŞ takÂże w tym zwartym wysiÂłku, by osiÂągn¹æ to, co postanowiÂła.

OczywiĹ“cie majÂąc takie opanowanie swych narzĂŞdzi, osiÂąga swój cel – zdobywa fortunĂŞ. I co dalej? Oto przekonywa siĂŞ wkrótce, Âże pieniÂądze niekoniecznie sÂą równoznaczne ze szczĂŞĹ“ciem i radoĹ“ciÂą, Âże posiada tylko jedno ciaÂło i nie jest w stanie mnoÂżyæ bez koñca jego potrzeb i po¿¹dañ, choæ ma pod dostatkiem Ĺ“rodków, aby im zadoϾ czyniæ. Czyli przekonuje siĂŞ, Âże jego zdolnoϾ uÂżywania wszelkich przyjemnoĹ“ci tego Ĺ“wiata jest bardzo ograniczona. Wkrótce zÂłoto staje mu siĂŞ nawet ciĂŞÂżarem. Pierwsze upojenie zwyciĂŞstwem blednie, czuje przesyt i nudĂŞ wĹ“ród caÂłego swego bogactwa, które w istocie moÂże tak maÂło dla swego szczĂŞĹ“cia wyzyskaæ. Po prostu przyzwyczaja siĂŞ do zbytku, który mu nic nie mówi. ZÂłoto wi¹¿e go, staje siĂŞ zmorÂą zamiast ciÂąg³¹ rozkoszÂą.

CóÂż moÂże zmieniæ takiego czÂłowieka w istotĂŞ uduchowionÂą? Po prostu zmiana celu, przedmiotu jego d¹¿enia. W tym czy innym Âżyciu zobaczy wyraŸnie ca³¹ znikomoϾ, niemal bezwartoĹ“ciowoϾ gromadzonego zÂłota, a zarazem dostrzeÂże piĂŞkno pomagania innym, sÂłuÂżenia spoÂłecznoĹ“ci. MoÂże teÂż ujrzy w bÂłysku jakiegoĹ“ podnioĹ“lejszego momentu wspaniaÂłoϾ boskiego planu ewolucji i zrozumie, Âże najcenniejszÂą rzeczÂą jest branie czynnego i twórczego udziaÂłu w tym ewoluujÂącym Âżyciu, Âże moÂżna dopomagaæ niejako w rozchylaniu siĂŞ tego powszechnego ÂŻycia w coraz szerszych przejawieniach. Gdy to wszystko zrozumime i zechce wedle tego zrozumienia czyniæ, wÂładza, jakÂą zdobyÂł nad ciaÂłem i umysÂłem, wola którÂą wyrobiÂł, uczyniÂą go du¿¹ si³¹ i w duchowym Ĺ“wiecie. Nie ma potrzeby zmieniaæ wyrobionych w pogoni za zÂłotem cech i zdolnoĹ“ci, tylko pozbyæ siĂŞ zamolubstwa i egocentryzmu, obojĂŞtnoĹ“ci na ludzkie cierpienie, bezwzglĂŞdnoĹ“ci, z jakÂą dotÂąd traktowaÂł wszystkich wokoÂło nieraz krzywdzÂąc braci, by samemu sie wspi¹æ wyÂżej, wyzyskujÂąc pracĂŞ milionów dla wÂłasnej korzyĹ“ci i namiĂŞtnoĹ“ci zÂłota. Musi zmieniæ swój cel, ideaÂł fortuny na ideaÂł obowiÂązku i sÂłuÂżenia innym. Musi przestawiæ na inny tor uÂżywanie swej siÂły, pomagaæ zamiast uciskaæ, a z potĂŞgi gieÂłdy i miĂŞdzynarodowych rynków moÂże staæ siĂŞ du¿¹ si³¹ w Âżyciu duchowym. Jego Âżycie skupi siĂŞ odtÂąd na sÂłuÂżeniu CzÂłowiekowi. Za jedyny swój obowiÂązek poczyta dopomaganie ludziom wszĂŞdzie, gdzie i jak siĂŞ da. Widzimy wiĂŞc, ze róÂżnica w celu, róÂżnica pobudki decyduje o tym czy czÂłowiek jest „Ĺ“wiecki” w zwykÂłym Ĺ“wiecie, czy uduchowiony w dziedzinie ducha.

UÂżyÂłam sÂłowa „obowiÂązek” – tak jest to pierwszy krok. KaÂżdy z nas bez wzglĂŞdu na to, jakÂą pracÂą siĂŞ zajmuje, gdy zaczyna jÂą speÂłniaæ jako obowiÂązek, bo speÂłniona byæ musi,  a nie tylko z wÂłasnej egoistycznej korzyĹ“ci (choæby niÂą byÂło zarabianie na zycie), czyni pierwszy krok ku duchowoĹ“ci, tzn. zmienia pobudkĂŞ dziaÂłania i wszystkie jego codzienne prace zmieniajÂą swÂą wartoϾ. ObowiÂązek musi byæ peÂłniony, wielkie koÂło zycia musi wci¹¿ siĂŞ obracaæ. Praca lekarza, nauczyciela, prawnika, kupca sÂą do tego nieodzowne i kaÂżdy z nich moÂże na swÂą pracĂŞ spojrzeæ pod innym kÂątem i powiedzieæ sobie: „Praca, którÂą speÂłniam jest czÂąstkÂą boskiego porzÂądku na Ĺ“wiecie. MuszĂŞ jÂą speÂłniaæ najlepiej, jak potrafiĂŞ, nie tylko dla korzyĹ“ci i wÂładzy, jakÂą mi daje, ale jako drobnÂą czÂąstkĂŞ mojej wspóÂłpracy z WolÂą najwyÂższÂą, która wszystkim rzÂądzi”. Oto jest pierwszy krok i nie ma takiego czÂłowieka, który by nie mógÂł go uczyniæ. Praca siĂŞ nie zmienia, ale duch, w którym jÂą wypeÂłniamy jest zgoÂła inny, napeÂłnia jÂą teÂż innÂą treĹ“ciÂą, nadaje jej innÂą wartoϾ. I kaÂżda choæby najnudniejsza, najbardziej mechaniczna robota wydajĂŞ siĂŞ wówczas posÂłana nam bezpoĹ“rednio przez WolĂŞ NajwyÂższego, jako nasze uczestnictwo w Jego wiecznie stajÂącym siĂŞ ewoluujÂącym Âżyciu. A przecieÂż i najwspanialszy ArchanioÂł nie czyni nic innego ponad wypeÂłnianie najlepiej swojej roli, swego wyznaczonego mu przez StwórcĂŞ zadania. Powiedziano sÂłusznie, Âże kto zamiata izbĂŞ ku chwale Pana, czyni tĂŞ czynnoϾ piĂŞknÂą, ofiarnÂą, radosnÂą. To wÂłaĹ“nie jest Âżyciem duchowym – czyn jako obowiÂązek, jako uczestnictwo w wielkim Âżyciu a nie dla swego maÂłego „ja”.

Nie zawsze jest to Âłatwe, albowiem wszystko co robimy musi byæ wykonane najlepiej, najdokÂładniej, jak potrafimy. Bóg jest najdoskonalszym artystÂą i my w naszej pracy powinniĹ“my dbaæ o „doskonaÂłoϾ”. Nic nie pozostawiaæ w stanie niedokoñczonym, niedociÂągniĂŞtym, nie zadawalaæ siĂŞ speÂłnianiem byle jak. Bowiem nie jest to waÂżne, co robimy, ale jak to robimy. DokÂładnoϾ, „doskonaÂłoϾ” wykonania kaÂżdej , choæby najdrobniejszej pracy Ĺ“wiadczy o charakterze czÂłowieka. MoÂżna po tym sÂądziæ o stopniu jego rozwoju. Sama przez siĂŞ ta cecha wydaje siĂŞ niezbyt znaczÂąca, gdy jÂą przejawiamy w domu, sklepie czy urzĂŞdzie. Ale wyobraŸmy sobie, iÂż naraz wszyscy na Ĺ“wiecie poczĂŞliby jÂą przejawiaæ, jakÂże inaczej wyglÂądaÂłby nasz Ĺ“wiat! Nigdzie tandety, nigdzie podrabiania ani namiastek, nigdzie oszustwa w przedmiotach handlu ani w wykonywaniu jakiejkolwiek pracy, czyli caÂły Ĺ“wiat zupeÂłnie przemieniony. DziĹ“ wydaje siĂŞ nam to niemoÂżliwoĹ“ciÂą, utopiÂą; a przecieÂż byÂłoby to tylko rezultatem doskonaÂłego wypeÂłniania swego obowiÂązku przez kaÂżdego poszczególnego czÂłowieka. WÂłaĹ“nie takie wykonywanie swej pracy, najlepsze na jakie nas staæ speÂłnianie wÂłasnego zadania (Swadharmy wedle hinduskich pojêæ, czyli swego specjalnego powoÂłania w spoÂłecznoĹ“ci) jest pierwszym krokiem ku prawdziwej duchowoĹ“ci. A nie jest to rzeczÂą nieosiÂągalnÂą ani nawet zbyt trudnÂą. KaÂżdy moÂże tak postĂŞpowaæ, zapewne nawet bez wielkiego wysiÂłku.

OczywiĹ“cie to nie wszystko. NastĂŞpny krok prowadzi nas nieco g³êbiej w Âżycie duchowe. Jakkolwiek czuæ siĂŞ wspóÂłpracownikiem Boga w tym naszym Ĺ“wiecie i ³¹czyæ swÂą pracĂŞ z tym Jego dziaÂłaniem, które utrzymuje wszechĹ“wiaty, jest juÂż rzeczÂą wielkÂą nadajÂącÂą nowÂą wartoϾ kaÂżdej naszej czynnoĹ“ci. Istnieje wszakÂże jeszcze piĂŞkniejsze podejĹ“cie a równie jak pierwsze dostĂŞpne dla kaÂżdego z nas. Albowiem jedno jest wyÂższe nawet ponad obowiÂązek, jest to ofiara. CóÂż to oznacza? Nie istnielibyĹ“cie wy, moi sÂłuchacze ani ja, gdyby nie byÂło u prapoczÂątku wieków pierwszej ofiary Boga. ByÂło niÂą zamkniĂŞcie czÂąstki Swej MyĹ“li w materiĂŞ (inny przejaw Jego myĹ“li), ograniczenie Swego wszechpotĂŞÂżnego Âżycia do mikroskopijnych rozmiarów drobnych ksztaÂłtów i form z jednym celem, abyĹ“my my – wy i ja – zdobyli samoĹ“wiadomoϾ, czyli stali siĂŞ w caÂłej peÂłni Ĺ“wiadomi naszej boskoĹ“ci. W chrzeĹ“cijañskim pojĂŞciu to ofiara Baranka BoÂżego – kiedy? Czy dopiero na Kalwarii? Nie – „od poczÂątku wieków”. Oddaje to najg³êbszÂą prawdĂŞ. Bez boskiej ofiary nie byÂłoby Âżadnego ze Ĺ“wiatów, Âżadnego z istnieñ. Bez samoograniczenia, bez owego zamkniĂŞcia swej wszechpotĂŞgi, swej bezgranicznej wielkoĹ“ci w drobne, „ciasne” ksztaÂłty nie byÂłoby nic – Âżadnej gwiazdy, Âżadnej planety w przestworzach, Âżadnej Âżywej istoty na ziemi. Wszystko siĂŞ wspiera o Bo¿¹ OfiarĂŞ, wszystko jest jej bezpoĹ“rednim wyrazem – a jest to ofiara miÂłoĹ“ci, która dobrowolnie siebie ogranicza, aby zaistniaÂły miliony tworów, by osiÂągnĂŞÂły samoĹ“wiadomy byt i radowaÂły siĂŞ doskonaÂłoĹ“ciÂą istnienia odkrywajÂąc swÂą utajonÂą boskoϾ, toÂżsamoϾ ze swym StwórcÂą.

I podobnie jak istnienie caÂłego wszechstworzenia wypÂływa z ofiary, tak kaÂżde prawdziwe Âżycie jest równieÂż wyrazem ofiary. A gdy kaÂżdy nasz czyn staje siĂŞ ofiarÂą, czÂłowiek wchodzi w istotnÂą duchowoϾ, w prawdziwÂą doskonaÂłoϾ czÂłowieczeñstwa. Ale nie jest to Âłatwe. Pierwszy okres nie jest trudny, staramy siĂŞ, by Âżycie nasze byÂło uÂżyteczne. Dzielimy siĂŞ wszystkim, co posiadamy z innymi, sÂłuÂżymy im chĂŞtnie i radoĹ“nie. Ale gdy jakaĹ“ praca, w którÂą wkÂładamy ca³¹ duszĂŞ, wysiÂłek i twórczoϾ ucieka nam z rÂąk, gdy siĂŞ rozbija i nie pozostaje z niej nic prócz bezuÂżytecznych szczÂątków – jakÂże trudno jest patrzeæ na to spokojnie i pogodnie. A wÂłaĹ“nie to jest jednÂą z odmian ofiary. WÂłoÂżyliĹ“my w jakieĹ“ dzieÂło caÂłego siebie, energiĂŞ, myĹ“l, pracĂŞ moÂże lat czy lat dziesiÂątków, piastowaliĹ“my w duszy plany jej dalszego rozwoju z miÂłoĹ“ciÂą i oto chwieje siĂŞ ona, wymyka z rÂąk, Âłamie, gruchocze. Za chwilĂŞ stoimy bezradni nad kupÂą zgliszcz, nie zostaje z caÂłej misternej budowy nic. ZdawaÂłoby siĂŞ, Âże na marne poszÂły wszystkie wysiÂłki, zamiÂłowania i caÂłe lata Âżycia. Czy potrafimy i wówczas nie zachwiaæ siĂŞ pod ciosem, nie rozÂżaliæ w pretensji do losu, nie zadawaæ bolesnych pytañ: czemu, za co, dlaczego? JeĹ“li choæby na chwilĂŞ odczuwamy ból, zawód, smutek, oznacza to, iÂż pracowaliĹ“my dla siebie, wedle wÂłasnego planu i umiÂłowania a wcale nie jako narzĂŞdzie Boga speÂłniajÂące czÂąstkĂŞ Jego zamierzenia. Bo gdybyĹ“my peÂłnili ca³¹ tĂŞ pracĂŞ w duchu prawdziwej ofiary, nie uwaÂżajÂąc jej wcale za swojÂą, wiedzielibyĹ“my, Âże wszystko co jest dobre nie moÂże siĂŞ zmarnowaæ, Âże dodaje siĂŞ do wielkiego zbiornika energii twórczych i bĂŞdzie sÂłuÂżyæ dalej w jakiejkolwiek formie. A jeĹ“li wola Jego nie chciaÂła, by forma naszej twórczoĹ“ci, naszego sÂłuÂżenia trwaÂła, bylibyĹ“my chĂŞtnie przyjĂŞli jej zniszczenie wiedzÂąc, iÂż Âżycie, które jÂą oÂżywiaÂło zasili jakieĹ“ inne dzieÂła, bardziej w danej chwili odpowiadajÂące wielkiemu planowi Boga.

Dam inny przykÂład. Mamy armiĂŞ, która oczekuje natarcia liczniejszego, silniejszego wroga. Wódz naczelny ma ogólny strategiczny plan, wedle niego rozmieszcza swe bojowe jednostki. I oto do jednej przychodzi rozkaz, by zaatakowaæ i zdobyæ le¿¹cÂą opodal fortecĂŞ. Dowódca puÂłku, który ten rozkaz dostaje wie, Âże jest to zadanie prawie niewykonalne, Âże caÂła podlegÂła mu jednostka musi zgin¹æ. JeĹ“li dosÂłownie wykona rozkaz „zdobyæ lub paϾ”, nikt z jego ludzi nie doczeka jutra. CzyÂż waha siĂŞ? Nie byÂłby prawdziwym ÂżoÂłnierzem, gdyby najlÂżejsze wahanie zakradÂło siĂŞ do jego serca. Rozkaz rozkazem, plan ogólny nie do niego naleÂży, on ma speÂłnic zadanie, które jemu z jego garstkÂą przypadÂło w udziale. Atakuje raz, drugi, trzeci, aÂż niemal nikt nie zostaje z jego puÂłku przy Âżyciu. Czy przegraÂł? Tak, z ludzkiego ograniczonego punktu patrzenia tak, poniósÂł klĂŞskĂŞ. BiorÂąc pod uwagĂŞ tylko los tej maÂłej garstki, nie widzÂąc caÂłoĹ“ci pola walki i planu strategicznego wodza, moÂżna z pozornÂą sÂłusznoĹ“ciÂą stwierdziæ – przegraÂł. Ale coÂż siĂŞ dziaÂło na ogólnym polu? Oto wróg zajĂŞty przy fortecy odciÂągn¹³ inne swoje jednostki dajÂąc moÂżnoϾ broniÂącej siĂŞ armii do nowego ataku na osÂłabiony odcinek ogólnego frontu i przy koñcu dnia szala zwyciĂŞstwa przechyla siĂŞ na jej stronĂŞ. KtóÂż siĂŞ do tego zwyciĂŞstwa przyczyniÂł? Kto wÂłasnÂą ofiarÂą Âżycia uczyniÂł je moÂżliwym? Ów bohaterski puÂłk, który wÂłasnÂą Ĺ“mierciÂą utorowaÂł drogĂŞ innym wiĂŞkszym jednostkom. I ta bohaterska ofiara bĂŞdzie zÂłotymi literami zapisana w kronikach narodu, a nieĹ“miertelnymi w konikach wyÂższych, gdzie decydujÂą siĂŞ „rachunki” i losy jednostek i narodów. Rozumiecie caÂłe to porównanie, nieprawdaÂż? Jest ono Ĺ“ciĹ“lejsze, niÂżby siĂŞ mogÂło zdawaæ.

Nie istnieje wogóle moÂżliwoϾ poraÂżki tam, gdzie boski Kierownik jest naczelnym wodzem. W ostatecznym rachunku zwyciĂŞÂża zawsze ON. A czyÂż nie byÂłoby dla kaÂżdego z nas najwyÂższÂą radoĹ“ciÂą i dumÂą zÂłoÂżyæ choæby z Âżycia ofiarĂŞ, aby jakaĹ“ czêœæ Jego wielkiego planu zostaÂła prĂŞdzej i lepiej wykonana? CóÂż znaczy nasza chwilowa, pozorna, choæ bolesna klĂŞska? CóÂż znaczy rozbicie siĂŞ naszych, choæby najukochañszych planów i zamierzeñ, jeĹ“li ma siĂŞ to przyczyniæ w najdrobniejszej mierze do powodzenia szerszego planu, do urzeczywistnienia zamierzenia najwyÂższego Wodza. W tym zamierzeniu nie moÂże istnieæ klĂŞska. W ostatecznym rachunku Wódz zwyciĂŞÂża zawsze, choæ bywajÂą okresy, gdy siĂŞ nam moÂże wydawaæ, Âże wszystko dobre i szlachetne upada, Âże zÂło siĂŞ szerzy, a podÂłoϾ i maÂłoϾ zalewa powodziÂą Ĺ“wiat. ZÂłudzenie – nawet gdy wszystko zdaje siĂŞ to zÂłudzenie potwierdzaæ, moÂżemy byæ pewni, Âże patrzymy tylko na jeden drobny odcinek olbrzymiego pola walki. A czyÂż moÂże byæ wiĂŞksza, bardziej dumna radoϾ niÂż poĹ“wiĂŞcenie z ca³¹ gotowoĹ“ciÂą wszystkiego, co nazywamy swoim, byle ten wielki strategiczny plan rozwin¹³ siĂŞ wspaniale i zwyciĂŞstwo siĂŞ przyĹ“pieszyÂło? Chyba nie ma wiĂŞkszej chwaÂły nad osobistÂą klĂŞskĂŞ dla przyĹ“pieszenia ogólnego zwyciĂŞstwa. To radoϾ silnych – zgoda. To droga bohaterów – tak, tak, bezsprzecznie. To ich praca, ich szczĂŞĹ“cie, ich radosna ofiara. Ale nawet, jeĹ“li widzimy piĂŞkno takiej bohaterskiej drogi, to nas juÂż do niej zbliÂża, bowiem zachwyt jakimkolwiek piĂŞknem budzi w nas samych drzemiÂącÂą, ukrytÂą zdolnoϾ do przejawienia takiego samego piĂŞkna. Widzieæ w czymĹ“ szlachetnoϾ, wielkoϾ, dobro – to pierwszy krok do obudzenia tego samego w nas, do wcielenia ich kiedyĹ“ i w naszym Âżyciu. Czyli samo uznanie wielkoĹ“ci jakiegoĹ“ ideaÂłu zbliÂża nas do urzeczywistnienia go w naszym Âżyciu.

JeĹ“li kaÂżdy z moich sÂłuchaczy postara siĂŞ wprowadziæ w czyn to, co tu bardzo niedoskonale staraÂłam siĂŞ przedstawiæ, stanie siĂŞ czÂłowiekiem uduchowionym wĹ“ród zwykÂłego, materialistycznie nastawionego Ĺ“wiata. CzÂłowiekiem, który swym Âżyciem pomaga, choæby w najdrobniejszej mierze do jego przetworzenia, do zniweczenia matarializmu, okrucieñstwa, obojĂŞtnoĹ“ci dla Prawdy, do skierowania ludzi ku wielkiemu ideaÂłowi doskonaÂłoĹ“ci, a co za tym idzie i szczĂŞĹ“cia wedle wspaniaÂłego  „planu Boga”. Takie Âżycie, taka pobudka – kaÂżdego czynu speÂłnianego jako radosna ofiara, prawdziwa ofiara jest zawsze radosna – zmienia czÂłowieka zwykÂłego w uduchowionego, a jest to dostĂŞpne dla kaÂżdego z nas.

A takie Âżycie ofiary jest moÂżliwe tylko wĹ“ród ludzi, nie w pustelni ani w klasztorze. Niekiedy pozostanie w odosobnieniu, w samotnoĹ“ci jest potrzebne, jedno na wiele wcieleñ, by skupiæ siÂły do nowych walk, by poznaæ nowe doĹ“wiadczenia. Ale zwykÂły Ĺ“wiat jest trudem, zmaganiem, cierpieniem i daje tych doĹ“wiadczeñ nieskoñczenie wiĂŞcej. I wÂłaĹ“nie ten Ĺ“wiat potrzebuje ludzi uduchowionych, ofiarnych, gotowych sÂłuÂżyæ czÂłowiekowi w jego Âżmudnej drodze rozwoju wszĂŞdzie, nawet w najtrudniejszych warunkach, najnĂŞdzniejszym otoczeniu, wĹ“ród maÂłoĹ“ci, brudu, nieszczĂŞĹ“cia i zÂła. I wÂłaĹ“nie tu, w tej pracy czÂłowiek najprĂŞdzej staje siĂŞ uduchowiony, byle znalazÂł odpowiedniÂą do Âżycia postawĂŞ, a najÂłatwiej obudzi moce i wÂładze w jego duszy ukryte. Albowiem zadaniem kaÂżdego z nas jest „rzeŸbiæ siebie”, urabiaæ „na obraz i podobieñstwo” boskiego oblicza, które tai siĂŞ w naszym wÂłasnym sercu. PiĂŞkno, moc, doskonaÂłoϾ CzÂłowieka sÂą juÂż w nas jak ziarno, co leÂży w ziemi czekajÂąc na deszcze, by zakieÂłkowaæ. IdeaÂł, obraz widziany oczyma duszy jest pierwszym krokiem ku przejawieniu potĂŞg drzemiÂących w kaÂżdym z nas. CaÂła nasza praca polega na tak g³êbokiej uprawie i zwilÂżeniu roli, by ziarno boskie zakieÂłkowaÂło i urosÂło. A gdy siĂŞ rozroĹ“nie w wielkie, wspaniaÂłe drzewo, stajemy u progu nadczÂłowieczeñstwa.

PójdŸmy razem w wyobraŸni do pracowni wielkiego rzeŸbiarza, nie przeciĂŞtnego kujÂącego marmur rzemieĹ“lnika, ale wielkiego genialnego twórcy, artysty, który potrafi oÂżywiæ kaÂżdy materiaÂł wywoÂłujÂąc zeñ „myĹ“l-ideaÂł” w nieskalanym piĂŞknie  ksztaÂłtu. JakÂże taki artysta pracuje? MyĹ“licie, Âże po prostu wykuwa posÂąg w marmurze? Bynajmniej, technika jego jest zgoÂła inna. Oto wyzwala z byÂły marmuru ksztaÂłt, który oczami duszy widzi, mÂłotem i dÂłutem odcina i odrzuca niepotrzebne kawaÂły, które jego idealny posÂąg ukrywajÂą. Tak pracuje geniusz. Tam, gdzie my widzimy tylko bezksztaÂłtnÂą bry³ê, on widzi doskonaÂły ksztaÂłt swej wizji twórczej w tej bryle uwiĂŞziony i zamkniĂŞty. KaÂżdym uderzeniem mÂłotka, kaÂżdym ciĂŞciem dÂłuta zbliÂża wyzwolenie tego „wiêŸnia” swej wielkiej wizji, czyli „zmusza” ideaÂł do przejawienia, wprowadza go ze Ĺ“wiata myĹ“li-wyobraŸni w Ĺ“wiat konkretnoĹ“ci widzialnej. To jest twórczÂą pracÂą genialnego artysty.

KaÂżdy z nas w wielkiej pracowni Ĺ“wiata jest takÂą bezksztaÂłtnÂą bry³¹ marmuru czy kamienia, nieogÂładzonÂą, szorstkÂą o licznych kantach, wg³êbieniach, zaÂłomach. A w Ĺ“rodku, w g³êbi tej bryÂły ukrywa siĂŞ boski „obraz”, duchowe nasze oblicze wywoÂłaæ w przejawienie w caÂłym jego piĂŞknie jest naszym zadaniem. Tak, jesteĹ“my rzeŸbiarzami, musimy wyzwoliæ uwiĂŞziony w bryle obraz w jego prawdziwym ksztaÂłcie i wyrazie. Musimy tak samo jak ów artysta celnymi uderzeniami dÂłuta i mÂłota (myĹ“li i woli) odcinaæ wszystko zbĂŞdne, co wiĂŞzi, tÂłumi i ukrywa nasze Âżywe duchowe oblicze. Jest to praca caÂłego Âżycia i to nie jednego. ZaprawdĂŞ rzeŸbiarzami jesteĹ“my, odsÂłaniajÂącymi (moÂże przez wieki) ksztaÂłt prawdy naszej boskiej istoty. Im sprawniej bĂŞdziemy mÂłotkiem uderzaæ, im lepiej poznamy materiaÂł (naszÂą niÂższÂą naturĂŞ), im z wiĂŞkszÂą wolÂą bĂŞdziemy wÂładali tym dÂłutem i mÂłotkiem, tym praca wyzwalajÂąca ducha pójdzie prĂŞdzej i wyÂłoni siĂŞ z owej szorstkiej bryÂły nasze doskonaÂłe Oblicze.

TĂŞ rzeŸbiarskÂą pracĂŞ moÂżemy wykonywaæ wszĂŞdzie, bez wzglĂŞdu na warunki, otoczenie i rodzaj zajĂŞcia. Ale w kaÂżdym zakÂątku wszechĹ“wiata przy jakimkolwiek warsztacie was los postawi, nie zapominajcie nigdy o tym boskim w waszym sercu ukrytym wiêŸniu, którego wy sami, i tylko wy moÂżecie wyzwoliæ. Trzeba mieæ jego istnienie w pamiĂŞci, staraæ siĂŞ go czuæ jako ÂżywÂą, choæ utajonÂą jeszcze obecnoϾ.

WeŸcie mocno w rĂŞce wasze narzĂŞdzia, odrzucajcie wci¹¿ zbĂŞdne bryÂłki i kawaÂły kamienia, a wyzwolicie wkrótce to wspaniaÂłe duchowe oblicze. Wówczas ca³¹ samoĹ“wiadomoĹ“ciÂą poznacie, co znaczÂą sÂłowa „byæ na obraz i podobieñstwo Boga”.