CharakterystycznÂą cechÂą naszej epoki jest niepokój intelektualny. Czy nie dlatego, Âże wiĂŞkszoϾ drĂŞczÂących ludzi zagadnieñ pozostaje bez odpowiedzi? Wprawdzie granica pomiĂŞdzy znanym a nieznanym zostaÂła dziĹ“ znacznie przesuniĂŞta, ale zaczynamy zdawaæ sobie sprawĂŞ, Âże teren zdobyty jest o wiele mniejszy niÂż przypuszczaliĹ“my. Na razie zwykÂłemu widzowi zdawaæ siĂŞ moÂże, iÂż nauka zdoÂła poznaæ wszystko; ale uczony, badajÂący starannie i wytrwale róÂżne zjawiska, wie dobrze, iÂż ze wszystkich stron otaczajÂą go zagadki. ZwykÂłemu naboÂżnemu chrzeĹ“cijaninowi zdaje siĂŞ równieÂż, Âże chrzeĹ“cijañstwo wspóÂłczesne jest potĂŞÂżnÂą fortecÂą; lecz bardziej przenikliwy wzrok jego kierowników dostrzega na jego murach spĂŞkania i rysy; moÂże pod wpÂływem ognia nieubÂłaganej, a coraz Ĺ“mielszej w swych atakach krytyki, czy kryzysu moralnego ludzkoĹ“ci.

ParĂŞ wieków temu rozpocz¹³ siĂŞ ostry konflikt pomiĂŞdzy naukÂą a teologiÂą. Ĺ’lepa wiara, tradycja, a nawet nie jeden dogmat, byÂły podwaÂżane przez powagĂŞ badañ naukowych i Ĺ“cisÂłego rozumu; chwiaÂły siĂŞ teÂż pod ciĹ“nieniem nieustannych pytañ i wÂątpliwoĹ“ci co do wszelkich zagadnieñ Âżycia. Dawne pojĂŞcia o Bogu i duszy, o przeznaczeniu i objawieniu, zostaÂły obalone jak i spekulatywne koncepcje o Ĺ“wiecie niewidzialnym.

W tym okresie rewolucji intelektualnej wolnomyĹ“liciele wielu narodów zapragnĂŞli zniszczyæ na zawsze przesÂąd i faÂłsz, jakie ich dotychczas przytÂłaczaÂły; byli w tym jednak zbyt skorzy, za daleko poszli w tym niszczeniu i razem z przesÂądem odrzucili nie jednÂą prawdĂŞ.
    
Nieuniknionym nastĂŞpstwem tej reakcji byÂł materializm. PoczÂątkowo uwaÂżano, iÂż daæ on moÂże zadawalajÂącÂą odpowiedz na wszystkie pytania. Ludzie oÂżywieni tÂą nadziejÂą byli przekonani iÂż wszystko, nawet myĹ“l ludzka da siĂŞ wytÂłumaczyæ logicznie i prosto, tak samo jak fakty Ĺ“wiata fizycznego. UwaÂżano iÂż poza energiÂą, materiÂą i prawami które nimi rzÂądzÂą, nic wiĂŞcej nie istnieje we wszechĹ“wiecie; nie znajdywano miejsca na Ĺ“wiadomoϾ.
    
Dawne wierzenia, które tak dÂługo zatrzymywaÂły cywilizacjĂŞ w jej zwyciĂŞskim pochodzie, umarÂły – mówiono radoĹ“nie. Bóg byÂł mitem, dusza wytworem wyobraŸni, przeznaczenie zamieniono w sprawnÂą funkcjonowaniem machinĂŞ Ĺ“wiata, a religie zaczĂŞto uwaÂżaæ za stek naiwnych legend i mniej lub wiĂŞcej zdrowej moralnoĹ“ci. Tak oto, na poczÂątku tego nowego intelektualnego obudzenia siĂŞ, Ĺ“cisÂły rozum naukowy obalaÂł swego zaÂżartego wroga – TeologiĂŞ, i d¹¿yÂł wielkimi krokami ku wielkim podbojom.
    
NastÂąpiÂł okres jakby mÂłodzieñczego zapaÂłu. GorÂączkowe pragnienie zdobywania pchaÂło ludzi od jednego odkrycia do drugiego. WydawaÂło siĂŞ czÂłowiekowi, Âże za chwilĂŞ odgadnie wszystkie tajemnice natury. DoĹ“wiadczenia fizyki stwierdziÂły, iÂż przyroda a prawo, to jedno; chemia dziĂŞki swym genialnym badaniom, odkrywaÂła nieznanÂą budowĂŞ materii. Biologia ze swÂą teoriÂą ewolucji, wykazywaÂła Âład i celowoϾ w dziedzinach zÂłoÂżonego Âżycia organizmów; na warstwach i pokÂładach skorupy ziemskiej odczytano cudownÂą historiĂŞ ubiegÂłych wieków; wielkie teleskopy zestrzelaÂły i projekcyjnie rzucaÂły na fotograficznÂą kliszĂŞ, fale Ĺ“wietlne olbrzymich mgÂławic i milionów odlegÂłych sÂłoñc; zaĹ“ ciaÂło ludzkie, badane przez dysekcjĂŞ, staÂło siĂŞ przedmiotem wielorakich nauk: anatomii, fizjologii, histologii, embriologii, medycyny itd.
    
ZdaÂło siĂŞ, iÂż za chwilĂŞ caÂły Ĺ“wiat podda siĂŞ wÂładzy czÂłowieka i radosny, mÂłodzieñczy dreszcz zapaÂłu dla jego „wszechwiedzy” wstrzÂąsn¹³ ludzkoĹ“ciÂą.
    
PostarzeliĹ“my siĂŞ nieco od tego czasu; jeĹ“li nie caÂłkiem znikn¹³ nasz zapaÂł, to o ileÂż jest on dziĹ“ spokojniejszy i bardziej dojrzaÂły. UÂżywane poczÂątkowo, nieco poĹ“piesznie, metody naukowe powoli zastĂŞpujemy innymi, coraz dokÂładniejszymi i odpowiedniejszymi. Wiele pojêæ odrzuconych w przeciÂągu ostatnich czterech wieków podejmujemy teraz na nowo i poddajemy szczegóÂłowym badaniom. Jak poszukiwacze drogocennych mineraÂłów skrzĂŞtnie przeglÂądamy odÂłamki, które w pierwszej chwili odrzuciliĹ“my, i znajdujemy wĹ“ród nich jeszcze wiele skarbów. Przekonujemy siĂŞ równieÂż, Âże wĹ“ród najbardziej cenionych przez nas klejnotów byÂło wiele faÂłszywych i bez wartoĹ“ci. Nauka musiaÂła odrzuciæ nie jednÂą ze swych teorii; religia nie jeden dogmat, filozofia nie jednÂą koncepcjĂŞ. I ludzie zaniepokojeni rzucajÂą trwoÂżne, choæ niejasno formuÂłowane pytanie: ku czemu idziemy – co z dalszych badañ wyniknie? Jest oczywiste, Âże wiele dawnych teorii i dogmatów nie da siĂŞ utrzymaæ – ale co je zastÂąpi? ÂŻÂądza poznania stwarza wci¹æ nowe i bardziej zÂłoÂżone pytania, a wiele z nich pozostaje bez odpowiedzi. StÂąd niepewnoϾ, zmieniajÂąca siĂŞ w mĂŞczÂący, a nieraz bolesny niepokój. Materializm staÂł siĂŞ dziĹ“ bez wÂątpienia przeÂżytkiem; ale myĹ“l religijna nowej epoki szuka gorÂączkowo, a moÂże i niepewnie, odpowiedniego wyraÂżenia siĂŞ i prawdziwszych syntez.
    
Czy Bóg istnieje? Czy istnieje jakieĹ“ prawo moralne u podÂłoÂża wszechĹ“wiata? A jeÂżeli tak, czemuÂż okrucieñstwo i przemoc panujÂą? Dlaczego silny niszczy i wyzyskuje sÂłabszych, a mÂłodsi padajÂą ofiarÂą starszych?
    
JeÂżeli Bóg naprawdĂŞ istnieje skÂąd tyle nĂŞdzy i mĂŞki na Ĺ“wiecie, tyle niezasÂłuÂżonego cierpienia, okrucieñstwa i potwornoĹ“ci; a z drugiej strony tylu niesprawiedliwie uprzywilejowanych? Dlaczego dziejÂą siĂŞ niewytÂłumaczone zdarzenia – oto mĂŞÂżczyzna w sile wieku nagle traci wzrok; a matkĂŞ karmiÂącÂą niemowlĂŞ zabija pijany woŸnica; ileÂż dzieci mĂŞczy siĂŞ niewinnie, w dÂługich dotkliwych chorobach? CzyÂż naprawdĂŞ wraz z Millem, trzeba powiedzieæ, Âże jeĹ“li istnieje Bóg, to albo siĂŞ tymi sprawami wcale nie zajmuje, albo nie moc jest zmieniæ w nich cokolwiek? MówiÂąc o niezbadanej OpatrznoĹ“ci, nie rozwiÂązujemy problemu, dowodzimy tylko naszej niewiedzy.

Czy czyny dobre pociÂągajÂą za sobÂą nagrodĂŞ, a zÂłe karĂŞ? DoĹ“wiadczenie nam mówi, Âże zwykle jest inaczej. IleÂż to razy zbrodniarz buja swobodnie po Ĺ“wiecie, a ludzie niewinni ginÂą w wiĂŞzieniach. PrzeciĂŞtni i marni zdobywajÂą dostatki i stanowiska, a ludzie o istotnej wartoĹ“ci uginajÂą siĂŞ pod brzemieniem niedostatku i troski. NienawiϾ i zazdroϾ podstĂŞpnie podcinajÂą pracĂŞ i Âżycie ludzi czynu, a tÂłum oklaskuje szalbierstwa kuglarzy. KoĹ“cioÂły, które pragnÂą ludzkoĹ“ci pomagaæ, tracÂą sferĂŞ wpÂływów oraz moÂżnoϾ dziaÂłania, a wystĂŞpek zdaje siĂŞ byæ z kaÂżdym dniem silniejszy. W interesach handlowych uczciwoϾ nie popÂłaca – powtarza siĂŞ dziĹ“ na targowiskach – oszust jest panem, Ĺ“wiĂŞty by tam miejsca nie znalazÂł. Cnoty chrzeĹ“cijañskie nie mogÂą siĂŞ oprzeæ sile brutalnej, wszak musimy siĂŞ zbroiæ, by nie paϾ ofiarÂą silniejszego. Te sÂłowa i tym podobne, sÂłyszy siĂŞ dziĹ“ wci¹¿.
    
Niedawno wypuszczono z wiĂŞzienia skazañca, który spĂŞdziÂł tam prawie trzeciÂą czêœæ swojego Âżycia. OkolicznoĹ“ci tak siĂŞ nieszczĂŞĹ“liwie przeciw niemu zÂłoÂżyÂły, Âże po mimo jego protestów i zapewnieñ o swej niewinnoĹ“ci, byÂł skazany na doÂżywotnie ciĂŞÂżkie roboty. Po dwudziestu latach, wÂłaĹ“ciwy zbrodniarz na ÂłoÂżu Ĺ“mierci, przyznaÂł siĂŞ do winy. Domniemany, a niewinny odzyskaÂł wolnoϾ, ale w jakimÂże stanie! Jako ruina fizyczna, umysÂłowa i moralna, gdyÂż nasz chwalebny system wiĂŞzienny Âłamie i niszczy nie tylko zdrowie ludzkie. W tym stanie spotkaÂł go pewien ksiÂądz protestancki interesujÂący siĂŞ opuszczajÂącymi wiĂŞzienie skazañcami, czÂłowiek o g³êbokim rozumie i wielkim sercu, i chciaÂł go pocieszyæ i daæ mu oparcie. CzujÂąc ca³¹ niemoc sÂłów, poÂłoÂżyÂł mu po prostu rĂŞkĂŞ na ramieniu, zaklinajÂąc, aby byÂł silny i cierpliwy, aby wierzyÂł i ufaÂł w moc Boga i miÂłoϾ Chrystusa. Lecz sÂłowa te nieoczekiwane wywarÂły wraÂżenie; nagÂłym ruchem byÂły wiĂŞzieñ podniósÂł gÂłowĂŞ i pÂłomieñ buntu bÂłysn¹³ w oczach przygasÂłych i zmatowiaÂłych goryczÂą 20 lat; gÂłosem urywanym a gÂłuchym jednym tchem wyrzuciÂł pytanie: „Jak Ĺ“miecie mówiæ mi, iÂż to wola Boga wtrÂąciÂła mnie do wiĂŞzienia? JeĹ“li Bóg jest miÂłujÂącÂą sprawiedliwoĹ“ciÂą, czemuÂż mnie nie uratowaÂł? CóÂżem uczyniÂł, by zasÂłuÂżyæ na takie cierpienie? ByÂłem uczciwy i pracowaÂłem dla swojej rodziny, którÂą kochaÂłem. WtrÂącono mnie na dno piekÂła za zbrodnie której nie popeÂłniÂłem. ByÂłoÂż wolÂą Boga, by Âżona moja i dzieci z gÂłodu umarÂły? GdzieÂż sÂą one teraz, od lat nie mam Âżadnych wiadomoĹ“ci. ZginĂŞÂły z nĂŞdzy, lub moÂże spotkaÂł je los od Ĺ“mierci straszniejszy. A ja? Spójrzcie na mnie! CzyÂż nie jestem ruinÂą, odpadkiem, odrzuconym na gnojowisko waszej cywilizacji? I wy Ĺ“miecie twierdziæ, Âże tego Bóg chciaÂł? IdŸcie - nie chcĂŞ takiego Boga”.
    
I ksiÂądz oddaliÂł siĂŞ z Âżalem w sercu, gdyÂż nie miaÂł argumentów i nie umiaÂł przekonaæ tego czÂłowieka, Âże jednak Bóg istnieje i Jego miÂłoϾ.
    
Religia chciaÂłaby nas przekonaæ, Âże w innym Ĺ“wiecie cierpienia nasze bĂŞdÂą wynagrodzone, grzechy znajdÂą przebaczenie, a ciemnotĂŞ zastÂąpi wiedza. Przez wiele wieków ludzie z nadziejÂą wznosili oczy ku tym obiecanym zaĹ“wiatom, cierpiÂąc na ziemi, by w innym Ĺ“wiecie otrzymaæ obiecanÂą nagrodĂŞ. Ale dziĹ“ coraz natarczywiej cisnÂą siĂŞ pytania peÂłne zwÂątpienia. JeĹ“li Bóg stworzyÂł ten nasz Ĺ“wiat takim jakim jest, na czymÂże mamy oprzeæ nadziejĂŞ, Âże inny bĂŞdzie lepiej zorganizowany? JeĹ“li tutaj tak maÂło sprawiedliwoĹ“ci, dlaczegóÂż tam ma jej byæ wiĂŞcej? A jeÂżeli przychodzÂąc na Ĺ“wiat wszystkie dusze sÂą sobie równe, dlaczegóÂż losy ludzkie sÂą tak uderzajÂąco nierówne? Dlaczego nie wszyscy majÂą jednakowÂą sposobnoϾ i ÂłatwoϾ rozwoju, czy jest to rzeczÂą przypadku? A przecie wszystkie inne zjawiska w naszym widzialnym Ĺ“wiecie sÂą rzÂądzone niewzruszonymi przyrodniczymi prawami. SkÂąd ta niezgodnoϾ?
    
W Ĺ“wiecie, w którym Âżyjemy równoϾ ludzi jest mitem, pomimo gÂłoĹ“nych mów i frazesów; fizycznie, moralnie, duchowo, umysÂłowo nie jesteĹ“my równi; Ĺ“rodki którymi rozporzÂądzamy, przeszkody, które nam utrudniajÂą drogĂŞ sÂą inne dla kaÂżdego, a los najczĂŞĹ“ciej zdaje siĂŞ kpiæ z naszych planów.
    
Jedni posiadaj¹ zdrowie i si³y fizyczne, drudzy maj¹ cia³o w¹t³e i chore. Jednym wdziêk i ujmuj¹ca powierzchownoœæ u³atwia ¿ycie i budzi sympatie otoczenia, u innych szorstka zewnêtrznoœæ odtr¹ca od siebie. Jedni siê ciesz¹ ¿yw¹ inteligencj¹, a drudzy zaledwie potrafi¹ powoli i z trudem kojarzyæ pojêcia. A miejsce jakie zajmujemy w œwiecie jak¿e bardzo jest zale¿ne od naszych fizycznych i intelektualnych zdolnoœci.
    
RównoϾ? AleÂż sama natura jej zaprzecza!
    
W jednym z naszych wielkich miast mogliĹ“my widzieæ od szeregu lat kalekĂŞ, siadujÂącego na skrzyÂżowaniu ulic na maÂłym dywaniku. MiaÂł juÂż ze czterdzieĹ“ci lat, a byÂł wzrostu dziesiĂŞcioletniego dziecka, nogi i rĂŞce miaÂł powykrĂŞcane, aÂż ciĂŞÂżko byÂło nañ patrzeæ. Od lat, a moÂże od dziecka siadywaÂł tak sprzedajÂąc oÂłówki na rogu ulicy, dla utrzymania swego smutnego Âżycia. CaÂły jego intelektualny Ĺ“wiat zamykaÂł siĂŞ w tym pasie ulicy. Porównajcie przygniatajÂące ograniczenie tego Âżycia, jego cierpienia fizyczne, gÂłuchÂą, a moÂże palÂącÂą tĂŞsknotĂŞ do miÂłoĹ“ci, jednostajnoϾ dni, ciasnotĂŞ horyzontu, porównajcie z bogactwem moÂżliwoĹ“ci przeróÂżnych, z mnogoĹ“ciÂą wraÂżeñ i przeÂżyæ i uczuæ w Âżyciu któregokolwiek z nas. JeÂżeli wierzymy w istnienie mocy boÂżej, to ona jest odpowiedzialna za przeznaczenie tego czÂłowieka, albo bezpoĹ“rednio za skierowanie duszy czystej w ciaÂło uÂłomne, albo teÂż poĹ“rednio, za stworzenie Ĺ“wiata w którym tragedie podobne sÂą moÂżliwe.
    
Dlaczego zewnĂŞtrzne okolicznoĹ“ci stwarzajÂą tak straszne róÂżnice miĂŞdzy ludŸmi?
    
Jedno dziecko przychodzi na Ĺ“wiat w wiosce Eskimosów i przez to samo juÂż jest skazane na Âżycie ciasne, o szczupÂłej skali moÂżliwoĹ“ci; drugie znajduje wĹ“ród wysokiej cywilizacji wszystkie bogactwa kultury i najszerszego wyksztaÂłcenia. Jedno siĂŞ rodzi w brudnej, nĂŞdznej norze, gdzie siĂŞ tÂłoczÂą mĂŞty ludzkiego Âżycia, Âżyje odziane w Âłachmany, rozwija siĂŞ w rynsztoku; drugie w rodzinie kochajÂącej i subtelnej, wĹ“ród piĂŞkna i najodpowiedniejszych warunków, znajduje pomoc w rozwijaniu najlepszych cech swego charakteru. Z jednego wyroĹ“nie bezdomny Âżebrak lub zÂłoczyñca – drugi siĂŞ stanie jednym z kierowców swego narodu, twórcÂą w swym spoÂłeczeñstwie. JeĹ“li dusze naprawdĂŞ istniejÂą i sÂą równe przy urodzeniu, po cóÂż to wyraŸne faworyzowanie? Jeden jest z góry skazany na Âżycie w nĂŞdzy i biedzie, drugi na Âżycie szczĂŞĹ“liwe i Âłatwe. CzyÂż przeznaczenia nasze sÂą nam z góry narzucone, bez celu, Âżadnym nie rzÂądzone prawem? Gdzie wiĂŞc szukaæ mamy dowodu sprawiedliwoĹ“ci i miÂłoĹ“ci BoÂżej? KaÂżdy czÂłowiek inne na swej drodze spotyka sposobnoĹ“ci, cóÂż nimi kieruje? Przypadek? Jeden caÂłe Âżycie pracuje wytrwale, a zdarzenie nieoczekiwane zrzÂądza, Âże wszystko traci i stare lata spĂŞdza w nĂŞdznym przytuÂłku, na Âłasce. Drugi dziedziczy majÂątki i tytuÂły, rozbija siĂŞ na jachtach i w automobilach, nurza siĂŞ w zysku i wszelkich wyrafinowaniach wspóÂłczesnej kultury; moÂże to byæ pasoÂżyt, próÂżniak, bezpoÂżyteczny dla kraju, ale ma rĂŞce peÂłne zÂłota. DlaczegóÂż tak jest, jeĹ“li nam mówiÂą, Âże ptaszek najmniejszy bez BoÂżej woli nie ginie?
    
NieprawdÂą jest, Âże zaleÂży to od pracy i inteligencji. Tylu wielkiej wartoĹ“ci ludziom nie udajÂą siĂŞ najenergiczniejsze wysiÂłki, tylu miernych i niezdolnych powodzi siĂŞ nieustannie, a fortuna zdaje siĂŞ sama ich szukaæ. ChcÂąc nie chcÂąc musimy przyznaæ, iÂż Ĺ“wiat peÂłen jest uderzajÂących róÂżnic i niesprawiedliwoĹ“ci, których zwykÂła religia nie tÂłumaczy. Czujemy instynktownie, Âże musi istnieæ jakiĹ“ wyÂższy, boski pierwiastek na dnie kaÂżdej rzeczy i wszelkich zjawisk, lecz dowieϾ, stwierdziæ jego istnienia, opierajÂąc siĂŞ na faktach widzialnych nie jesteĹ“my w stanie. Odwrotnie, zdawaÂłoby siĂŞ na podstawie obserwacji, iÂż chaos moralny przewaÂża nad jakimkolwiek Âładem i prawem moralnym.
    
Nie dziw wiĂŞc, Âże z dniem kaÂżdym zmniejsza siĂŞ liczba ludzi szczerze wierzÂących. Wprawdzie chrzeĹ“cijañstwo staraÂło siĂŞ rozwiÂązaæ te wszystkie problemy, podajÂąc dwa tÂłumaczenia: grzech pierworodny i wolĂŞ Bo¿¹. Ale Âżadna z tych odpowiedzi nie zadawala wspóÂłczesnego umysÂłu. Pierwsza nie wystarcza, gdyÂż nauka mówi o nie istnieniu takiego Adama jakiego przedstawia historia Ĺ“wiĂŞta, uwaÂżajÂąc go raczej za symbol caÂłej rasy ludzkiej, niÂż za indywidualnÂą jednostkĂŞ - a wiĂŞc i grzech pierworodny istnieæ nie mógÂł, nauka i jemu daje z goÂła inne tÂłumaczenie. Druga nie zadawala, gdyÂż wówczas Bóg byÂłby bezpoĹ“rednio odpowiedzialny za cierpienie i mĂŞkĂŞ ludzkoĹ“ci, zwÂłaszcza za warunki, w których jednostka od urodzenia siĂŞ znajduje.
    
I wzdragamy siê nie mog¹c pogodziæ tego pojêcia z wszechmi³oœci¹ i wszechsprawiedliwoœci¹ Istoty Najwy¿szej.
    
Te i tyle, zagadnieñ niepokoi nie od dziĹ“ wspóÂłczesnÂą ludzkoϾ, a niejedno serce napeÂłnia rozpaczÂą. RozwiÂązanie ich wydaje siĂŞ niemoÂżliwe; a jednak jeĹ“li pozostajÂą bez odpowiedzi caÂła religia traci swÂą wartoϾ i nie dziw, Âże ludzie nie chcÂą siĂŞgaæ poza materialny Ĺ“wiat.
    
Potrzebny nam klucz, który by daÂł rozwiÂązanie wszystkich tych zagadnieñ, przywracajÂąc Âżyciu ducha jego istotnÂą treϾ, odnawiajÂąc wiarĂŞ w sprawiedliwoϾ i miÂłoϾ Boga, w prawo i cel Âżycia.
    
Kluczem tym jest reinkarnacja.